Zorg op afstand verlenen door middel van telemonitoring is geen nieuw concept. Nog vóór de brede toegang tot technologieën die het mogelijk maken om glycemische informatie op afstand te delen tussen mensen met diabetes en hun zorgverleners, blijkt uit de behoeften van patiënten die op afgelegen locaties wonen of die niet naar behandelingscentra kunnen reizen dat zowel telefonische als videoconferenties een praktisch, kosteneffectief en betrouwbaar middel zijn om diabeteszorg te verlenen^1,2. De evolutie van CGM-, CSII- en SAP-technologieën heeft ongetwijfeld het vermogen van diabetesteams om hun patiënten te monitoren, aanzienlijk verbeterd met telemonitoringoplossingen voor volwassen en pediatrische patiënten met T1DM en T2DM.

Bijna 10 jaar geleden toonde een Belgische studie³ aan dat volwassenen met T1DM en HbA1c ≥ 8%, behandeld met basaal-bolustherapie, een smartphone app konden gebruiken voor insulinetoediening op afstand in combinatie met teleconsultaties om de 2 weken. Na 6 maanden ging deze vorm van telemonitoring gepaard met een 0,91% betere HbA1c ten opzichte van standaard face-to-face consultaties. Meer recent heeft een studie uit 2019⁴ bij T2DM de doeltreffendheid aangetoond van een Virtual Diabetes Clinic (VDC) app die draadloos verbinding maakt met commercieel beschikbare medische apparaten voor glucosemonitoring en ook toegang biedt tot lifestyle coaching op afstand. Het VDC-programma betrof ook berichten en incidentele telefoongesprekken met hun zorgverleners voor diabetes en werd geassocieerd met aanzienlijke verbeteringen op het vlak van HbA1c bij proefpersonen met T2DM. Belangrijk is dat de deelnemers zich goed voelden wanneer ze een CGM-systeem hadden leren gebruiken met alleen virtuele ondersteuning en opleiding in plaats van persoonlijke training⁵.

Deelname aan de VDC werd ook in verband gebracht met verminderingen van diabetesgerelateerd leed, in het bijzonder in de subschaalscore voor behandelingsgerelateerd leed⁶.

Telemonitoring werd ook onderzocht in een aantal pediatrische diabetessituaties. Uit sommige bleek geen algemene verandering in HbA1c⁷, terwijl dat bij andere wel het geval was^8,9. Al deze onderzoeken meldden echter dat de kinderen en hun gezinnen aanzienlijk minder school- en werktijd misten om naar afspraken te gaan, met een verminderde diabeteslast en meer tevredenheid over de behandeling bij de ouders. 

De resultaten van deze prospectieve studies vormen zeker een proof of concept voor telehealthoplossingen in het leveren van diabeteszorg op afstand.Deze studies zijn echter relatief kleinschalig, waarbij patiënten formeel toestemming geven en in verschillende gevallen geavanceerde apps en digitale oplossingen worden gebruikt.

Zoals eerder besproken in dit nummer van Het sensorrapport heeft de wereldwijde COVID-19-pandemie grootschalige oplossingen voor telemonitoring bij diabetes op de proef gesteld, aangezien mensen met T1DM of T2DM werden gevraagd om thuis te blijven. Voor mensen met diabetes die CGM- of flash-glucosemonitoringsystemen gebruiken, kunnen hun glucosegegevens op afstand worden geëvalueerd door hun professionele zorgverleners. Dat kan een objectieve bespreking van de glycemische prestaties en de aanpassing van de behandeling vergemakkelijken via gevestigde en wijdverspreide telehealthtools en digitale gezondheidsecosystemen voor diabetes.

De COVID-19-pandemie heeft ook aangetoond dat onboarding en training met diabetestechnologieën op afstand mogelijk zijn in plaats van één-op-één- of groepstraining of deelname aan een startende groep. CGM- en CSII-systemen zijn allebei het voorwerp geweest van succesvolle opleidingsprogramma’s op afstand die het noodzakelijke gevolg waren van de verplichting om thuis te blijven tijdens de pandemie¹⁰, inclusief virtuele training over een hybride gesloten-lussysteem voor volwassenen met T1DM¹¹. In alle gevallen leverde de virtuele training hoge tevredenheidsscores op, naast de bijbehorende glycemische resultaten op korte termijn die vergelijkbaar waren met een persoonlijke training.

Los van de onmiddellijke druk van de COVID-19-pandemie zullen de belangrijkste voordelen van telemonitoring het meest efficiënt zijn wanneer de vele technologieën die binnen het bredere digitale gezondheidsecosysteem voor diabetes bestaan, op een geïntegreerde manier en volgens plan kunnen werken. Dit omvat ook de ontwikkeling van gestandaardiseerde rapporteringsformaten die zorgen voor een consistente evaluatie en aanpassing van de diabeteszorg. Met de invoering van het ambulant glucoseprofiel (AGP) is dat al begonnen. Samen zullen deze geïntegreerde tools de uitwisseling mogelijk maken van realtime gegevens over de glycemische status, insulinedoses en -tijdstippen die kunnen worden gebruikt als onderdeel van objectieve consultaties tussen mensen met diabetes en hun zorgverleners, met een sporadische behoefte aan fysieke aanwezigheid in de diabeteskliniek.

Uit deze onvervulde behoeften blijkt dat de ontwikkeling van telemonitoring als onderdeel van de standaardzorg bij diabetes, hoewel die snel is geëvolueerd als gevolg van de COVID-19-pandemie, nog steeds voor aanzienlijke uitdagingen staat. Het staat echter niet ter discussie dat telehealth wordt gezien als een belangrijk onderdeel van toekomstige diabeteszorg.