'Keto' of 'low-carb' diëten zijn voedingspatronen waarbij het aandeel koolhydraten sterk wordt beperkt en lipiden (vetten) en eiwitten een belangrijke rol spelen. Er bestaan verschillende varianten, afhankelijk van de vermindering van de totale calorie-inname (low-carbdieet, eiwitrijk dieet, ketogeen dieet enz.). Wat ze echter gemeen hebben, is dat ze het volgende beperken of zelfs schrappen:

• alle zetmeelhoudende voedingsmiddelen (aardappelen, rijst, pasta enz.);
• toegevoegde suikers en de suikers in fruit en in bepaalde groenten en granen, zowel volkoren als geraffineerd (brood, gepofte ontbijtgranen enz.).

Het doel is om het metabolisme te veranderen en ervoor te zorgen dat het vet gebruikt als brandstof in plaats van koolhydraten. Als het lichaam niet beschikt over koolhydraten, worden vetten (uit maaltijden of uit de reserves) namelijk de belangrijkste energiebron. Sommige vetten worden daarbij omgezet in ketonlichamen, vandaar de term 'ketogeen'. Deze ketonlichamen kunnen dienen als brandstof voor verschillende organen, maar ze zijn in de eerste plaats bedoeld voor de hersenen.

Dit dieet heeft zoals alle diëten voor- en nadelen. Het is vooral aantrekkelijk voor liefhebbers van vet voedsel, die het gevoel hebben dat ze niet al te veel moeite hoeven te doen. Anderzijds lijkt het moeilijk te combineren met een sociaal leven. Er zijn ook mogelijke bijwerkingen zoals constipatie, hypoglykemie, hoofdpijn, slechte adem enz. Daarnaast bestaat er een risico op bepaalde voedingstekorten (selenium, magnesium, fosfor, vitamine B en C enz.).
Als u uw energie-inname in de gaten houdt, kan een ketogeen dieet u helpen om gewicht te verliezen. Uit een synthese van 13 wetenschappelijke onderzoeken, waarbij iets meer dan 1400 patiënten betrokken waren, blijkt dat het ketogene dieet effectiever is dan een traditioneel afslankdieet waarbij vet maar 30% van de calorieën levert: na 1 jaar opvolging was het gewichtsverlies bijna 1 kilo groter.¹

Voor mensen met diabetes type 1, die meestal geen overgewicht hebben, kunnen we stellig zijn. Deze diabetespatiënten zijn volledig afhankelijk van insulinetherapie, en door de risico's op een ernstige hypoglykemie of ketoacidose die gepaard gaan met het nastreven van ketogenese, is dit soort dieet duidelijk af te raden voor hen.
Het wordt daarom aanbevolen om bij DT1 geen 'low-carb' dieet te volgen, maar wel om het aandeel voedingsmiddelen met een hoge glykemische index te verminderen en toegevoegde suikers te beperken als onderdeel van een gevarieerde voeding.

Deze diëten zijn in eerste instantie ontwikkeld om obesitas tegen te gaan en zijn dan ook al aan bod gekomen in het kader van diabetes type 2. Gehoopt werd dat dit dieet cardiovasculaire risicofactoren zou verminderen door de hoeveelheid lichaamsvet te beperken, en dat het ook insulineresistentie zou verminderen. Studies die een 'low-carb' dieet vergeleken met een traditioneel dieet bij diabetes type 2, wezen ook op een grotere verlaging van de bloedsuikerspiegel.² De verwachtingen waren dan ook hooggespannen, maar was een 'remissie' van diabetes type 2 dankzij een ketogeen dieet mogelijk? Er zijn veel onderzoeken gevoerd naar dit onderwerp en experts hebben er uitgebreid over gedebatteerd, maar door de diversiteit en verscheidenheid van de onderzoeksprotocollen en de praktische toepassing van de diëten is men nog niet tot een eenduidig advies gebaseerd op wetenschappelijk bewijs kunnen komen. De meest recente aanbevelingen van de American Association of Diabetes (ADA) zijn uiterst genuanceerd: er is geen eensluidende conclusie mogelijk. Dit type dieet kan worden gebruikt om gewicht te verliezen, maar er moet bijzondere aandacht worden besteed aan eventuele symptomen of incidenten. Bovendien is het te vermijden als de patiënt een behandeling met gliflozine volgt en in geval van zwangerschap of ernstige hypertriglyceridemie.³
Bovendien is er een gebrek aan betrouwbare gegevens over de doeltreffendheid en veiligheid op lange termijn.
Wilt u zelf iets doen aan uw gewicht en metabolisme? Helaas bestaat er geen wondermiddel en moet u uw levensstijl aanpassen: gevarieerd en caloriearm eten, sporten en uw stress verminderen zijn allemaal maatregelen waarvan is aangetoond dat ze werken. Praat erover met uw zorgverleners!

Woordenschat:

• Ketonlichamen: stoffen die worden geproduceerd wanneer er geen glucose ('suiker') meer beschikbaar is en het lichaam overschakelt op alternatieve energiebronnen, met name vetten.
• Ketogenese: een reeks processen die leiden tot de synthese van ketonlichamen in de lever.
• Insulinetherapie: behandeling op basis van insuline.
• Gliflozine: of SGLT2-remmer, een klasse behandelingen voor diabetes type 2.
• Hypertriglyceridemie: teveel aan triglyceriden (een soort vet) in het bloed.

Referencies en disclaimers

Gegevens en afbeeldingen zijn enkel ter illustratie. Geen echte gegevens, patiënt of professionele zorgverlener.

1. Bueno, N. et al. (2013). Very-low-carbohydrate ketogenic diet v. low-fat diet for long-term weight loss: A meta-analysis of randomised controlled trials. British Journal of Nutrition ; 110 (7), 1178-1187.
2. Whetley SD et al. (2022) Low carbohydrate dietary approaches for people with type 2 diabetes; a narrative review. Front Nut; 8 : 687658 
3. El Sayed NA et al. (2023) on behalf of the ADA. Facilitating positive health behaviors and well-being to improve health outcomes: standards of care in diabetes. Diabetes Care ; 45(Suppl1) : S68-S96.

Bronnen:

• Ray, M. (2022, July 29). Diabète : vaut-il mieux manger cétogène ou méditerranéen ? LaNutrition.fr. https://www.lanutrition.fr/diabete-vaut-il-mieux-manger-cetogene-ou-mediterraneen (Geraadpleegd in september 2023).
• Schlienger J.L. et Monnier L. Régimes d’exclusion chez les sujets diabétiques en question. (2023, June 21). Diabétologie Pratique. https://www.diabetologie-pratique.com/journal/article/0042036-regimes-dexclusion-chez-sujets-diabetiques-en-question (Geraadpleegd in september 2023).
  
• David S Ludwig. (2020) The Ketogenic Diet: Evidence for Optimism but High-Quality Research Needed, J Nutr;150(6):1354-9
  
• Daine, F. (2023). Régime cétogène (keto) : avantages et inconvénients. Doctissimo. https://www.doctissimo.fr/nutrition/regimes/regimes-d-exclusion/regime-cetogene (Geraadpleegd in september 2023).
  
• Nematis. (2022, July 19). Régime cétogène et diabète : Réel intérêt ou fausse bonne idée ? | Diabète 66. Diabète 66. https://www.diabete66.fr/regime-cetogene-et-diabete-reel-interet-ou-fausse-bonne-idee/ (Geraadpleegd in september 2023).