Diyabetli için büyük önem taşıyan tokluk kan şekeri nedir ve neden önemlidir sorularının yanıtlarına bakalım.

Tokluk Kan Şekeri Nedir?

Çok basit bir tanımla, kişinin yemek yedikten tam 2 saat sonra ölçülen kandaki şeker miktarına tokluk kan şekeri denir. Diyabet tanısı ve tedavisi için büyük önem taşıyan açlık kan şekeri değerleri gibi tokluk şekeri değerleri de önemlidir.[1] Peki, tokluk kan şekeri ölçümü nasıl yapılıyor ve açlık kan şekeri ile arasındaki fark nedir?

Tokluk Kan Şekeri Ölçümü Nasıl Yapılıyor?

Yukarıda da bahsettiğimiz gibi, tokluk kan şekeri, kişinin yemek yedikten 2 saat sonra bakılan ve tokken kanda şeker oranını ölçmeyi amaçlayan bir testtir.[1]

Diyabet tanısı koymak için hekimin genellikle açlık kan şekeri değerini ve tokluk şekeri değerini birlikte görmek isteyeceğini eklemek gerekir.[1] Bu nedenle yaygın bir şekilde sabah erken saatlerde açlık kan şekeri ölçümü için aç olmak ve arkasından kan vermek gerekir. Daha sonra yemek yemeniz ve bu öğünden 2 saat sonra da tekrar tokluk şekeri ölçümü için kan vermeniz istenir. Daha sonra açken kanda şeker değeri ile tokken kanda şeker değeri birlikte göz önüne alınarak teşhis konur. Tüm bu testler, diyabet tanısı için gereklidir.[2]

Tokluk Kan Şekeri Testi Nerede Yapılır?

Ülkemizde özel sağlık kurumları ve Devlet kurumlarında tokluk kan şekeri, açlık kan şekeri gibi kan testleri yapılmaktadır. Sağlık ocağında tokluk kan şekeri yapılır mı sorusunun yanıtı ise güncel adıyla Aile Sağlığı Merkezlerinde hekimin diyabet tanısı için istemesi üzerine tokluk kan şekeri testi yapılır.

Tokluk Kan Şekeri Kaç Olmalı?

Bir çok kişi, tokluk kan şekeri değeri kaç olursa diyabet tanısı konur ya da tokluk şekeri kaç olmalı gibi soruların yanıtlarını araştırıyor. Yemek yedikten 2 saat sonra, kişinin kanındaki şeker değerinin 140 mg’nin altında olması beklenir. Değerler, bunun üzerinde ise ve açlık kan şekeri ile birlikte yapılan değerlendirme diyabete işaret ediyorsa kişinin kandaki şeker oranı izlemeye alınır.[3]

Diyabet Belirtileri Nelerdir?

Tıp literatüründe Diabetes Mellitus kısaca DM olarak geçen diyabet, insülin eksikliği veya etkisizliği sonucu gelişen, akut ve kronik komplikasyonların eşlik etmesiyle yaşam boyu süren bir durumdur.[4]

Sağlık uzmanı, tokluk kan şekeri testi, açlık kan şekeri testi gibi testler istediğinde kişiler “bende diyabet belirtileri var mı” ya da “diyabetli olduğumu nasıl anlarım” sorusunu sorar. Diyabetin bazı belirtileri vardır ancak sadece bu belirtilere bakarak bir kişinin diyabetli olduğunu ya da halk arasındaki tanımıyla şeker hastası olduğunu anlamaya yetmez. Aynı şekilde şeker hastası teşhisi koymak için de bu belirtilerin varlığı yeterli değildir. Bu belirtilerden bazıları şöyledir[5] :

• Ağız kuruluğu
• Sık idrara çıkma
• Açlığa tahammülsüz olma
• Halsizlik
• Bulanık görme

Kimler Diyabet Riski Taşıyor?      
                               
Diyabet bazı kişilerde görülme olasılığı daha yüksek olan bir durumdur. Bu konuda şöyle bir liste yapılabilir:[6]                                                      

• Gebelik diyabeti olanlar
• Ailede diyabet öyküsü olanlar
• Tip 2 diyabetli yakını olanlar 
• Obezite tanısı konulmuş kişiler                                                       

Diyabet Nasıl Tedavi Edilir?

Tokluk kan şekeri, açlık kan şekeri, HbA1c testi, oral glukoz tolerans testi, idrarda şeker ölçümü gibi testlerle diyabet tanısı konur. [7] Bu testlerin biri veya birden fazlası gerekli olabilir. Peki, halk arasındaki tanımıyla şeker hastalığının tedavisi nasıl oluyor, biraz da bundan bahsedelim.

Diyabet tedavisinin hedefi diyabeti kontrol altına almaktır. Bu amaçla diyabet varsa ya da diyabet riski varsa erken tanılamak ve komplikasyonlarını önlemek ya da geciktirmek için gereken planlamayı yapmak ana tedavi çizgisidir. Burada testler, durumu izlemeyi sağlarken diyabetlinin beslenme ve egzersiz düzenine bağlı kalması süreci olumlu hale getirir. Eğer diyabet tanısı konulmuşsa kişinin sağlık uzmanın belirlediği plana uyması ve evde şeker ölçümünü aksatmaması önemlidir. [7,8,9]

Kan Şekeri Nasıl Ölçülür?

Kandaki şeker seviyesini ölçmek üzere farklı testler yapılır. Kandaki glukoz oranını ölçmek üzere yapılan testler; açlık kan şekeri testi, tokluk kan şekeri testi, HbA1C testi, şeker yüklemesi yani oral glukoz tolerans testi şeklindedir.[7] Ayrıca belirli bir tanı sonrasında evde şeker ölçümü ile de kandaki glukoz seviyesi ölçülür. [9]

Evde Şeker Ölçümü

Evde şeker ölçümü, diyabet takibinde önemlidir. Böylece diyabetlinin gün boyunca kanındaki şeker seviyesi izlenebilir. Söz konusu izlemler, diyabetin kontrol altına alınmasında büyük önem taşır. Ancak pek çok diyabetli için gün içinde parmaktan kan alarak şeker ölçümü yapmak oldukça zordur. Bu işlemin zahmetli olması, acı vermesi, her koşulda yapılmaması da diyabetlilerin parmaktan şeker ölçümü yapmaktan kaçınmasına neden olabilir. Ancak parmak delmeden şeker ölçüm cihazı FreeStyle Libre ile süreci kolaylaştırmak mümkün. [10]

FreeStyle Libre Sürekli Şeker Ölçüm Cihazı Hakkında

FreeStyle Libre ile parmak delmeden glukoz (şeker) ölçümü yapılabiliyor.  Ayrıca FreeStyle Libre yardımıyla ölçüm sonuçlarını saklayabilmek ve istenirse grafiklere dönüştürmek mümkün. Böylece vücudun glukoz trendini gözlemlemek, glukoz profilini detayları ile sağlık uzmanıyla paylaşmak mümkün olur.

Cihazın diyabetliye sunduğu önemli bir konfor da günlük aktivite ve beslenme alışkanlığındaki değişimlerin anlık olarak şeker seviyesine nasıl etki ettiğini görebilmesi. Bu, diyabetlinin kendi durumunu kontrol etmesine büyük fayda sağlar. Örneğin gün içinde şeker trendinin ne yönde seyrettiğini, düşme ya da çıkma eğilimli olup olmadığını takip etmek ayrıca gün boyu gerçekleşen aktivitelerin şeker seyrine nasıl etki ettiğini takip edebilir ve bu konuda farkındalığın artması sağlanabiliyor.