Gebelik dönemi, kadınların hem fiziksel hem de hormonal açıdan birçok değişim yaşadığı özel bir süreçtir. Bu dönemde ortaya çıkabilen sağlık sorunlarından biri de gestasyonel diyabet olarak adlandırılan gebelik diyabetidir. Gestasyonel diyabet, hamilelik sürecinde yaşanabilen bir insülin direnci sorunudur. Hamile kadınların yüzde 3 ila 8’inde görülen bu hastalık, bebeğin beslendiği plasentadan salgılanan hormonlara bağlı olarak oluşan insülin direnciyle karakterize edilir. Özellikle hamileliğin ikinci yarısında meydana gelen bu hastalığın temel nedenleri arasında hormonların artması ve pankreas rezervinin sınırda olması yer alır. Zira her ikisi de yüksek şeker değerleriyle sonuçlandığından gestasyonel diyabete zemin hazırlar. Ancak gestasyonel diyabet sadece hamilelik sürecinde meydana geldiği için kandaki glukoz seviyesi genellikle bebek doğduktan hemen sonra normal düzeyine döner. (1)

Gestasyonel Diyabet Belirtileri Nelerdir?

Gebelikte diyabet belirtileri, genellikle diğer diyabet türlerine benzerlik gösterir. Ancak bazı durumlarda belirtiler hafif seyredebilir veya hiç fark edilmeyebilir. En yaygın gebelik diyabeti belirtileri şunlardır:

• Aşırı susama ve sık idrara çıkma,
• Yorgunluk ve halsizlik,
• Bulanık görme,
• Ağız kuruluğu,
• Mide bulantısı, 
• Genital kaşıntı,
• Tekrarlayan enfeksiyonlar.

Diğer adı hamilelik diyabeti olan gestasyonel diyabette görülen bu belirtileri yaşayan hamilelerin mutlaka doktorlarına başvurmaları önerilir. (2)

Gestasyonel Diyabet (Gebelik Diyabeti) Tanı Kriterleri Nelerdir?

Gestasyonel diyabet, hamilelik sürecinde yapılan oral glukoz tolerans testi (OGTT) ile belirlenir. Bu test genellikle 24-28. gebelik haftaları arasında yapılır. OGTT süreci şu şekilde işler:

• 50 gram glukoz yükleme testi yapılır. Bu kapsamda suya katılan glukozun içilmesini takip eden 1 saatteki şeker düzeyine bakılır. 
• Eğer sonuç 140 mg/dL’nin üzerinde çıkarsa, hastaya aç karna 100 gram glukoz yükleme testi uygulanır. 
• 100 gram OGTT’de; 1., 2. ve 3. saatlerdeki şeker seviyeleri kontrol edilir. 

Yukarıda belirtilen aşamalı testler çeşitli kriterlere göre değerlendirilir. Bu kriter sonucunda testlerin pozitif saptanması durumunda, hamile kadına gestasyonel diyabet tanısı konur. (3, 4)

Gebelikte Diyabet Ne Zaman Ortaya Çıkar?

Gebelikte diyabet, genellikle hamileliğin ikinci yarısı olan 24-28. haftalarda ortaya çıkar. Bunun nedeni, bu dönemde plasenta tarafından salgılanan hormonların insülin direncini artırmasıdır. Kandaki insülin direnci arttığında, vücut yeterli insülin üretemez veya etkili bir şekilde kullanamaz. Bu durumda şeker seviyesi yükselir ve gestasyonel diyabet ortaya çıkar. Ancak, bazı durumlarda gebelik şekeri daha erken dönemlerde de görülebilir. Özellikle risk faktörü taşıyan gebelerde (aile öyküsü, obezite, daha önceki gebeliklerde gestasyonel diyabet öyküsü gibi) doktorlar, gebeliğin daha erken haftalarında şeker yükleme testi yapabilir. (5)

Gestasyonel Diyabet Hangi Durumlarda Oluşur?

Gestasyonel diyabetin gelişiminde rol oynayan faktörler şunlardır:

• Ailede diyabetli bireylerin bulunması,
• Gebelik döneminde artan vücut ağırlığı, 
• Polikistik over sendromu (PCOS)
• Daha önceki gebelik döneminde 4,5 kilo ve üzeri ağırlığında çocuk doğurma, 
• Daha önceki gebelik döneminde gestasyonel diyabet sorununun yaşanması,
• Fiziksel aktivitenin yetersiz olması.

Bu risk faktörlerine sahip olan anne adaylarının gebelik sürecinde şeker seviyelerini düzenli olarak kontrol ettirmeleri önerilir. (6)

Gestasyonel Diyabet Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Gestasyonel diyabet tedavisinde temel amaç şeker seviyesini kontrol altında tutmaktır. Bu nedenle uygun tedavi, beslenme ve yaşam tarzı alışkanlıkları ile doğrudan ilgilidir. Bunun için uygulanan yöntemler şunlardır:

• Diyet ve Beslenme Düzeni: Karbonhidrat kontrollü bir beslenme planı uygulanmalı.
• Egzersiz: Günlük düzenli yürüyüşler ve hafif egzersizler yapılmalı. 
• Düzenli Şeker Takibi: Günlük olarak açlık ve tokluk kan şekeri ölçümleri yapılmalı.
• İnsülin Tedavisi: Diyet ve egzersiz ile kontrol altına alınamayan gestasyonel diyabet durumunda doktor kontrolünde insülin tedavisi uygulanmalı. (1)

Gestasyonel diyabette düzenli şeker takibi kritik önem taşırken, FreeStyle Libre 2 sensör sistemi sayesinde diyabet hastaları, glukoz seviyelerini etkili şekilde kontrol altına alabiliyor. Üst kolun arka kısmına uygulanan FreeStyle Libre 2 sensörü, her dakika otomatik yenilenen ölçümlerle glukoz seviyesinin zahmetsizce ve sürekli olarak takip edilmesini mümkün kılarak diyabet yönetiminde büyük avantaj sağlıyor. 

Gestasyonel Diyabet Beslenme Düzeni Nasıl Olmalı?

Gestasyonel diyabet beslenme düzeni, şeker seviyesini dengelemeye yönelik olmalı. Bu kapsamda kompleks karbonhidratlar içeren tam tahıllar, sebzeler ve baklagiller tercih edilmeli. Şekerli ve işlenmiş gıdalardan, özellikle beyaz ekmek, hamur işleri, gazlı içecekler ve paketli atıştırmalıklardan kaçınılmalı. Protein açısından zengin olan balık, tavuk, yumurta ve süt ürünlerinin dengeli bir şekilde tüketimi de gestasyonel diyabet döneminde büyük önem taşır. Ayrıca lif açısından zengin besinler tüketmek, sindirimi yavaşlatarak şekerin ani yükselmesini önlemeye yardımcı olur. (7)