İnsülin, pankreas tarafından üretilen ve kandaki şekeri (glukoz) düzenleyen bir hormondur. Vücut, insülin üretiminde sorun yaşadığında veya insüline direnç geliştirdiğinde diyabet hastalığı ortaya çıkar. Bu durumda dışarıdan insülin takviyesi almak gerekebilir. İnsülin iğnesi, kandaki glukoz seviyesini dengelemek ve glukozun çok yükselmesini önlemek için kullanılan bir tedavi yöntemidir. İlaçlarla kontrol altına alınamayan glukoz seviyeleri için doktorlar genellikle insülin iğnesi önerir. (1)

İnsülin İğnesi Ne İşe Yarar?

İnsülin iğnesi, şekeri normal seviyede tutmak için kullanılır. Diyabet hastaları, vücutları yetersiz insülin ürettiğinde veya üretilen insülini etkili bir şekilde kullanamadığında insülin iğnesi ile tedavi edilir. İnsülin, şekeri hedef aralıkta tutarak hem ani yükselmelere hem de düşüşlere karşı koruma sağlar. Bu sayede, uzun vadede diyabetin sebep olabileceği kalp hastalıkları, görme kaybı ve böbrek yetmezliği gibi komplikasyonların önüne geçilmiş olur. İnsülin iğneleri etki sürelerine göre farklı türlere ayrılırlar.

• Hızlı etkili insülin: Uygulamadan 5 ila 20 dakika sonra etkisini göstermeye başlar ve 3 ila 5 saat boyunca devam eder. Enjeksiyondan yaklaşık 2 saat sonra maksimum etkisine ulaşır, bu nedenle öğünlerden önce kullanılması önerilir. 
• Düzenli insülin (kısa etkili insülin): Uygulama yapıldıktan 30 ila 45 dakika sonra etkisini hissettirmeye başlar. 2 ila 4 saat içerisinde maksimum seviyeye ulaşır ve etkisi 5 ila 8 saat aralığında sürebilir. 
• Orta etkili insülin: Enjeksiyondan iki saat sonra etki göstermeye başlar ve 12. saatte zirveye ulaşır. Etkisi genellikle 14 ila 24 saat boyunca devam eder. 
• Uzun etkili insülin: Kana karışımı bir saat sürebilir. 3 ila 14 saat arasında etkisini en yüksek seviyede gösterir ve bir gün boyu etkili kalabilir. 
• Ultra uzun etkili insülin: Enjeksiyondan 6 saat sonra etkisini göstermeye başlar. Zirve yapma durumu yoktur, etkisini sabit bir şekilde gösterir ve bu etki 2 güne kadar sürebilir. (2, 3)

Bu noktada şeker hastalarının glukoz değerlerini düzenli olarak takip etmeleri büyük önem taşıyor. Geleneksel parmak delerek şeker ölçümü yapmaktan daha kolay ve sürdürülebilir bir yöntem olarak sürekli glukoz takibi yapmaya imkân sağlayan FreeStyle Libre 2 sensör sistemi, her dakika otomatik yenilenen glukoz değerlerini takip ederek insülin direncinin kolaylıkla yönetilmesine imkân yaratıyor.

İnsülin İğnesi Zararlı mı?

İnsülin iğnesi, doktor tavsiyesi ve belirlenen doz doğrultusunda kullanıldığında genellikle güvenlidir. Ancak, her tedavi gibi insülin tedavisinin de bazı olası yan etkileri olabilir. Bu yan etkilerin bilinmesi tedavi süreci ve hastanın genel sağlığı bakımından kritik önem taşır. İnsülin iğnesinin başlıca yan etkileri aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Enjeksiyon yerinde şişlik, kızarıklık, ele gelen sertlik veya kaşıntı
• Hipoglisemi (kan şekerinin normalden düşük olması)
• Kilo artışı

Bunlar enjeksiyon ve/veya insülin kaynaklı beklenen yan etkilerdir. Ancak beklenmeyen bir yan etki, ciddi bir soruna ya da alerjiye işaret ediyor olabilir, bu nedenle olumsuz bir etki gördüğünüzü düşünüyorsanız en yakın sağlık kuruluşuna başvurmanız gerekir. (3)

İnsülin İğnesi Nasıl Yapılır?

İnsülin iğnesi, deri altına enjeksiyon yapılması gereken bir uygulamadır. Ayrıca enjeksiyonun sürekli aynı bölgeye yapılmaması gerekir. Enjeksiyon bölgelerini değiştirmek, her bölgeye uygun şekilde iyileşme fırsatı verirken enjeksiyonları daha konforlu ve etkili hale getirir. Bu kapsamda her enjeksiyon bölgesini yarım veya çeyrek bölümlere ayırmak ve her hafta farklı bir yarıyı veya çeyreği kullanmak, insülin iğnesinin etkisini daha da artıracaktır. Enjeksiyon işleminin doğru yapılması içinse aşağıdaki adımları takip etmek önemlidir:

• Ellerinizi iyice yıkayın ve enjeksiyon bölgesini dezenfekte edin.
• Her enjeksiyon öncesi iğneyi değiştirdiğinizden emin olun.
• İnsülin kalemini veya enjektörünü hazırlayın.
• Doz ayarını yapın.
• Enjeksiyon yapılacak bölgeyi belirleyin.
• Deriyi işaret parmağı ve baş parmak arasına alarak hafifçe sıkıştırın. Diğer elinizle şırıngayı alın ve iğneyi 90 derecelik açıyla uygulayın.
• İnsülini deri altına uyguladıktan sonra iğneyi yavaşça çıkarın. Eğer kanama olursa alkollü pamuk bastırın. Kanama birkaç saniye içinde duracaktır.
• İğnenin kapağını dikkatli bir şekilde kendinize batırmadan kapatın ve çöpe atın.
• İnsülini buzdolabına koyun ve malzemelerinizi kaldırın.

Kişisel rahatlık ve doktorun önerilerine göre insülin iğnesi genellikle göbek, kol ve bacak gibi vücudun farklı bölgelerine uygulanabiliyor. İnsülin iğnesinin yapılabileceği bu bölgelerin özelliklerini aşağıda sıraladık;

• Göbekten insülin iğnesi yapımı: Göbek bölgesi, insülin enjeksiyonu için en sık tercih edilen yerlerden biridir. Bu bölgede cilt altı yağ tabakası fazla olduğundan insülin emilimi daha kolay ve hızlı olur. Göbeğin çevresinde, en az iki parmak mesafesi bırakılarak enjeksiyon yapılabilir.
• Koldan insülin iğnesi yapımı: Kolun arka bölgesi, insülin enjeksiyonu için diğer bir seçenektir. Bu bölgeye iğne yapmak için cildin hafifçe sıkıştırılması ve iğnenin dik bir açıyla deri altına uygulanması gerekir. Kendi kendine uygulamada kol bölgesi bazı kişiler için zorlayıcı olabilir.
• Bacaktan insülin iğnesi yapımı: İnsülin enjeksiyonu bacak bölgesine de yapılabilir. Özellikle uyluk kasının üst orta kısmı tercih edilir. Enjeksiyon için cilt hafifçe sıkılır ve insülin deri altına uygulanır. Bacaktan enjeksiyon yapan kişiler hareket ettikten sonra enjeksiyon yapılan bölgede hassasiyet oluşabileceğini göz önünde bulundurmalıdır.

İnsülin iğnesi uygulamasına dair doğru bilgi ve teknikleri öğrenmek, şeker kontrolünü etkili bir şekilde sağlamak için önemlidir. Doktorunuzdan veya diyabet hemşiresinden destek alarak bu süreci daha kolay hale getirebilirsiniz. (4,5)