- Praat met je arts en/of diabetoloog of diabetesverpleegkundige over je vakantieplannen en de gekozen bestemming. Hij of zij kan je advies geven over de medische haalbaarheid van de reis op basis van je medische dossier (gestabiliseerde diabetes) en je behandeling. Hij of zij zal je ook de nodige documenten geven voor een goede opvolging van je behandeling. Als je een continu meetapparaat hebt (bv. FreeStyle Libre), overweeg dan om je gegevens naar een zorgverlener te sturen, die je kan helpen als je met twijfels zit.
- Bij een reis naar een bestemming met een andere tijdzone is het handig om de vluchturen en het schema voor insulinetoediening vooraf met hem of haar te bespreken.
- Zoek 3 of 4 weken van tevoren uit welke zorgfaciliteiten er ter plaatse voorhanden zijn en of er in de buurt van je vakantieoord een diabetesdienst is. Zoek informatie op over de plaatselijke eetgewoontes van het land dat je bezoekt: welke soorten maaltijden worden er geserveerd, is er voldoende variatie en aanbod, op welke tijdstippen wordt er gegeten? Dat is belangrijke informatie om het tijdstip van je insuline-injecties aan te passen.
- Zorg dat je in het bezit bent van al het nodige materiaal voor de injecties en zelfcontrole in voldoende grote hoeveelheden, een reisapotheek en een reservevoorschrift voor insuline met vermelding van de medische naam (wetenschappelijke naam). Neem genoeg voorraad mee en controleer of de insuline die je gebruikt, verkrijgbaar is in het land van bestemming.
- Vergeet de oplader van je smartphone niet en neem eventueel een reservebatterij mee.
- Als je met het vliegtuig reist, is het een goed idee om een gepersonaliseerd medisch attest (security declaration) mee te nemen dat is ingevuld door je arts (bij voorkeur in het Engels). Laat hierop het materiaal vermelden dat je gebruikt om je suikerspiegel te meten en je te behandelen (insulinepen, bloedglucosemeter, geneesmiddelen, injectiespuit, naalden, pomp …), en maak er een kopie of een pdf-versie van die je gemakkelijk kunt terugvinden (bv. in je persoonlijke mailbox). Bewaar het medische materiaal in de originele verpakking in je handbagage. Als je buiten Europa reist, informeer je dan vooraf over de regels voor de invoer van geneesmiddelen. Gebruikers van het FreeStyle Libre-systeem moeten aan hun behandelend arts of diabetoloog vragen om het attest in te vullen dat hier online beschikbaar is.
- Neem een goede reisverzekering.
- Denk zeker aan degelijke, comfortabele schoenen met veel verluchting en neem ook strandschoenen mee om verwondingen te voorkomen (zee-egels, koralen), die kunnen leiden tot een superinfectie.
- Noteer het telefoonnummer van je diabetoloog en/of het geconventioneerde centrum dat je behandelt. Dit zijn de nummers van de fabrikant van je FreeStyle Libre met wie je contact kunt opnemen als je problemen of vragen hebt: 0800 167 72 (elke werkdag bereikbaar van 8.30 tot 17.00 uur) en internationaal nummer (internationaal beltarief) 0032 800 167 72.
Reizen en diabetes:
praktische tips ✈️
Voor je vertrek
Tijdens je reis
- Als je met de auto, bus of trein reist, vergeet dan niet om een paar snacks en drankjes mee te nemen voor onderweg. Vertel je medereizigers dat je diabetes hebt. Zo kunnen ze beter reageren als er iets met je gebeurt. Trek voldoende tijd uit voor de heen- en terugreis, zodat je af en toe kunt stoppen en ontspannen onderweg bent. Bewaar insuline nooit in direct zonlicht of in het handschoenenkastje van je auto, want de temperatuur kan snel oplopen als je auto in de volle zon staat.
- Vervoer insuline tijdens het vliegen nooit in het bagageruim, omdat ze dan kan bevriezen en mogelijk dus niet meer werkt. Neem ze altijd met je mee in de cabine in een koeltasje. Hetzelfde geldt voor glucagon.
- Als je een FreeStyle Libre-sensor draagt en het vliegtuig gaat nemen, let er dan op dat je je sensoren niet op de band van de röntgendetector plaatst. Gewone detectiepoorten voor passagiers vormen daarentegen geen probleem. Neem altijd reservesensoren mee en geef ze aan de beveiliging.
- Voorzie in veel snacks voor onderweg. Neem voor de zekerheid genoeg mee voor het geval dat er vertraging is. Als je naar de Verenigde Staten reist, kan het zijn dat je bepaalde soorten voedsel, zoals fruit, niet mag meenemen. Je moet misschien snacks kopen op de luchthaven. Geef jezelf voldoende tijd om dat te doen voordat je aan boord gaat.
- Vergeet niet wat suiker in een gemakkelijk bereikbaar zakje mee te nemen, zodat je jouw bloedsuiker kunt aanvullen in geval van hypoglycemie tijdens de reis.
- En vergeet vooral niet om zoals altijd je bloedsuiker te meten. Een glucosemeter zoals de FreeStyle Libre maakt het je natuurlijk een stuk gemakkelijker! Scan jezelf en controleer regelmatig je glucosewaarden.
Ter plaatse
- Zorg er ter plaatse voor dat je altijd je diabetische identiteitskaart, je boekje voor zelfcontroles, iets om je suikerspiegel weer op peil te krijgen (snack) en een ampul glucagon bij je hebt.
- Het is aangeraden om insuline in de koelkast te bewaren (tussen 2 en 8 °C). Je kunt ze echter ook gerust een paar dagen op kamertemperatuur bewaren. Insuline breekt in die omstandigheden namelijk maar heel langzaam af en verliest slechts een fractie van haar doeltreffendheid. Wanneer je weer in België bent, kan je de insulinepatroon vervangen of je wegwerppen inwisselen voor een exemplaar dat je goed bewaard hebt in je koelkast. Bij ernstige hypoglycemie moet je een ampul glucagon in de koelkast van je hotelkamer of vakantieverblijf bewaren.
- Het leuke aan reizen is dat je je niet aan een tijdschema hoeft te houden. Misschien sta je niet elke dag op hetzelfde uur op, ben je meer of minder actief dan normaal of eet je ander voedsel: al die factoren kunnen een impact hebben op je bloedsuiker. Probeer niet te overdrijven met die veranderingen. Als je een drukke dag achter de rug hebt, overweeg dan om het de volgende dag wat rustiger aan te doen. Of als je een zware lunch hebt gegeten, kies dan voor een lichter avondmaal. Als je insuline gebruikt, moet je misschien ook je dosis aanpassen. En door jezelf vaker te scannen, krijg je de informatie die je nodig hebt om die veranderingen vlot te doen verlopen.
Pas ook op voor reizigersdiarree, die veroorzaakt kan worden door water of voedsel en die je bloedsuiker mogelijk volledig uit balans brengt, met een groot risico op uitdroging. - Gooi puntige of scherpe voorwerpen weg voordat je terugkeert naar huis. Als je met de auto reist, kan je een doosje meenemen op reis of er eentje ter plaatse kopen. De voorschriften voor het wegwerpen van puntige of scherpe voorwerpen verschillen per bestemming. Zoek daarover zeker informatie op.
Fijne vakantie! En vergeet niet om van elk moment te genieten!
Dr S. Audali
Als u diabetes heeft, bent u al gewend om vooruit te plannen. Het is een vaardigheid die u goed van pas zal komen als u op reis gaat. Om uw gedachten te concentreren en uw voorbereidingen te stroomlijnen, hebben we in deze handleiding een paar tips op een rij gezet.
Referencies & disclaimers
Gegevens en afbeeldingen zijn enkel ter illustratie. Geen echte gegevens, patiënt of professionele zorgverlener.
Bronnen:
- La check-list du voyageur | Fédération Française des Diabétiques. (s. d.). Fédération Française des Diabétiques. https://www.federationdesdiabetiques.org/diabete/traitements/check-list-voyage (geraadpleegd in juni 2023)
- Quelques conseils pratiques avant de partir en vacances. (s. d.). Association Belge du Diabète. https://www.diabete.be/actualites-et-agenda-6/archives-452/vacances-en-vue-546#gsc.tab=0 (geraadpleegd in juni 2023)
- Travel tips for people with diabetes. (s. d.). DiabetesCanadaWebsite. https://www.diabetes.ca/learn-about-diabetes/your-rights/air-travel (geraadpleegd in juni 2023)
- Voyage et diabète : quelles précautions ? - Europ Assistance. (s. d.). Europ Assistance. https://blog.europ-assistance.be/voyage-et-diabete-precautions/ (geraadpleegd in juni 2023)