Wypełnij krótki Formularz pomocy technicznej. Skontaktujemy się. Aby sprawdzić czy Twój telefon jest kompatybilny kliknij TUTAJ.

PayPal Logo
Przelewy24
Visa Logo
Mastercard Logo
Google Pay Logo
Apple Pay Logo

Dostawa oczekiwana w 2-3 dni robocze

delivery

Bezpieczne płatności

safe

Koszyk jest pusty

Chcesz kupować nasze produkty?
Zapoznaj się z naszym czujnikiem  FreeStyle Libre 2 lub pakietem startowym i dodaj go do koszyka.

Hipoglikemia – co to? Przyczyny, objawy i leczenie

Hipoglikemia (niedocukrzenie) to zaburzenie polegające na znaczącym obniżeniu stężeniu glukozy we krwi. Uznawana jest za niebezpieczne powikłanie cukrzycy, które może wywołać liczne skutki uboczne, włącznie z utratą przytomności. Zrozumienie mechanizmu powstawania hipoglikemii i sposobów jej przeciwdziałania ma istotne znaczenie zarówno dla cukrzyków, jak i dla osób zdrowych, ponieważ nagłe obniżenia poziomu cukru we krwi, choć typowe dla cukrzycy, może wystąpić u każdego.

Czym jest hipoglikemia?

Hipoglikemia to spadek stężenia glukozy we krwi poniżej 70 mg/dl, niezależnie od występujących objawów [1]. Część osób, zwłaszcza chorujących na cukrzycę od dłuższego czasu, może mieć zaburzone odczuwanie niedocukrzenia i charakterystyczne dla tego stanu objawy pojawiają się u nich przy niższych wartościach glukozy we krwi. Mówimy wówczas o hipoglikemii nieuświadomionej.

Wartość 70 mg/dl jest stężeniem alarmującym i wymaga spożycia odpowiedniej porcji węglowodanów i/lub dostosowania dawki leków obniżających glikemię, aby przeciwdziałać dalszemu jej spadkowi. Stężenie cukru poniżej 54 mg/dl określane jest jako klinicznie istotna hipoglikemia. W przypadku gdy epizod niedocukrzenia prowadzi do upośledzenia zdolności poznawczych i wymaga pomocy osób trzecich do jego przerwania, mówimy o ciężkiej hipoglikemii. Brak jest specyficznego progu stężenia glukozy we krwi definiującego ten stan [1].

Epizody hipoglikemii częściej występują u osób chorych na cukrzycę typu 1 i cukrzyków typu 2 leczonych insuliną niż u diabetyków przyjmujących doustne leki hipoglikemizujące [5]. 

Wpływ hipoglikemii na organizm

Hipoglikemia nie jest obojętna dla organizmu. Powoduje odwodnienie, wpływa niekorzystnie na układ nerwowy i wiąże się z ryzykiem utraty przytomności. Szczególnie niebezpieczne są często powtarzające się epizody niedocukrzenia. Następstwem hipoglikemii jest stres oksydacyjny, proces zapalny i uszkodzenie śródbłonka naczyń krwionośnych. Niski poziom cukru we krwi może doprowadzić do uszkodzenia mięśnia sercowego, zwłaszcza u osób w podeszłym wieku zmagających się z chorobą wieńcową. 

Objawy niedocukrzenia

Do wczesnych, ostrzegawczych objawów hipoglikemii należą:

●       drżenie rąk;

●       mrowienia dłoni, stóp, języka;

●       uczucie niepokoju;

●       rozszerzone źrenice;

●       tachykardia, kołatanie serca;

●       wzrost ciśnienia krwi;

●       wzmożona potliwość;

●       bladość;

●       osłabienie;

●       nadmierne uczucie głodu;

●       rozdrażnienie.

Utrzymujący się stan hipoglikemii prowadzi do rozwinięcia się symptomów związanych z niedostatecznym zużytkowaniem glukozy przez mózg:

●       bóle głowy;

●       problemy ze skupieniem uwagi;

●       trudności w zapamiętywaniu;

●       utrudniony kontakt z otoczeniem;

●       niechęć do jedzenia;

●       zaburzenia mowy, widzenia i równowagi;

●       oczopląs;

●       drgawki;

●       utrata przytomności, a w skrajnych przypadkach (bez odpowiednio szybkiej interwencji) – śpiączka [2].

Przyczyny hipoglikemii

Ryzyko niedocukrzenia jest silnie związane z insulinoterapią, a dokładniej – z błędami w leczeniu, np. źle dobranymi dawkami insuliny czy niedostosowaniem posiłków do harmonogramu podawania leków.

Zwiększone ryzyko hipoglikemii występuje w przypadku:

●       leczenia insuliną w skojarzeniu z innymi lekami przeciwcukrzycowymi;

●       niewłaściwego dawkowania leków w sytuacji wzmożonego wysiłku fizycznego, spożycia alkoholu czy braku posiłku;

●       współwystępowania chorób sprzyjających hipoglikemii, np. niewydolności nerek, nadczynności tarczycy, niedoczynności kory nadnerczy, zaburzeń odżywiania, upośledzenia wchłaniania jelitowego [4, 5].

Hipoglikemia bez cukrzycy - czy może wystąpić?

U osób niechorujących na cukrzycę może wystąpić tzw. hipoglikemia reaktywna, której objawy pojawiają się po około 2-4 godzinach po spożyciu posiłku [4]. Dotyczy ona głównie osób, u których występują zaburzenia gospodarki węglowodanowej, np. insulinooporność, hiperinsulinemia czy stan przedcukrzycowy. Hipoglikemia reaktywna nie występuje na czczo. Najczęściej jest następstwem spożycia posiłku bogatego w łatwo przyswajalne węglowodany.

U osób zdrowych może występować hipoglikemia również podczas wzmożonej aktywności fizycznej (tzw. wysiłek beztlenowy). Może mieć na to wpływ: rodzaj, intensywność i czas trwania treningu, a także skład posiłku przedtreningowego i stopień nawodnienia organizmu [4].

Innym rodzajem niedocukrzenia obserwowanym u osób bez cukrzycy jest hipoglikemia po operacjach w obrębie przewodu pokarmowego oraz towarzysząca chorobom gastrologicznym. U osób tych gwałtowne obniżenie stężenia glukozy we krwi następuje w ciągu 30-120 minut po spożyciu posiłku. Spowodowane jest to zbyt szybkim opróżnianiem żołądka, co prowadzi do natychmiastowego wchłaniania glukozy w przewodzie pokarmowym, czego konsekwencją jest hiperglikemia, a następnie szybka dystrybucja glukozy do tkanek i spadek jej poziomu w krwioobiegu [4]. Hipoglikemia może być też objawem rzadkiego nowotworu trzustki – wyspiaka [5].

Czy hipoglikemia w ciąży jest groźna?

Leczenie hipoglikemii – pierwsza pomoc

Ciężka hipoglikemia jest epizodem wymagającym pomocy innej osoby w celu podania węglowodanów lub glukagonu w formie zastrzyku [1]. Stan ten stanowi bezpośrednie zagrożenie życia, dlatego wymaga natychmiastowej interwencji. Osobie, która straciła przytomność, podaje się glukozę dożylnie lub glukagon domięśniowo bądź podskórnie. Po odzyskaniu przytomności, aby zapobiec nawrotowi hipoglikemii, podaje się 10-20 g węglowodanów doustnie i jednocześnie monitoruje się glikemię [1].

Osoba przytomna podczas epizodu hipoglikemii powinna spożyć 15 g glukozy lub innych cukrów prostych w postaci np. żelu glukozowego, tabletek zawierających glukozę, kostek cukru, słodzonego napoju lub ewentualnie soku owocowego. Po 15 minutach należy skontrolować poziom glukozy we krwi. W przypadku dalej utrzymującej się hipoglikemii  zalecane jest ponowne spożycie 15 g węglowodanów i kontrola glikemii po 15 minutach. Jest to tzw. reguła 15/15 [1]. Jeśli istnieje ryzyko ponownego incydentu hipoglikemii w niedługim czasie, na przykład po błędnym podaniu nadmiernej dawki insuliny, spożyciu dużej ilości alkoholu, długotrwałym wysiłku fizycznym, wskazane jest dodatkowo spożycie węglowodanów złożonych oraz kontynuowanie monitorowania glikemii.

Ze względu na ryzyko wystąpienia hipoglikemii chorzy na cukrzycę powinni regularnie kontrolować poziom cukru we krwi. Szczególnie pomocne w tym przypadku są systemy ciągłego monitorowania glikemii (ang. Continuous Glucose Monitor, CGM), które badają poziom cukru we krwi na bieżąco i alarmują w razie zbliżania się hipoglikemii, dzięki czemu cukrzyk może w porę zareagować i zapobiec niebezpiecznym objawom niedocukrzenia.

Chorzy z dużym ryzykiem rozwoju hipoglikemii powinni zawsze mieć przy sobie „zestaw ratunkowy”, w którym powinny znajdować się: karta identyfikacyjna chorego na cukrzycę, glukoza w tabletkach (lub inne źródło węglowodanów) oraz glukagon do iniekcji domięśniowej. Takie przygotowanie zwiększy szansę na szybką pomoc w razie nagłego niedocukrzenia [5].

Jak zapobiegać hipoglikemii?

Obawa przed niedocukrzeniem nie powinna być powodem do paniki i skutkować nieprzyjmowaniem dostatecznych dawek insuliny czy rezygnacją z różnych aktywności, które mogłyby ten stan wywołać. Prawidłowa reakcja na występowanie nawracających hipoglikemii polega na przeprowadzeniu przez lekarza wnikliwej analizy sposobu leczenia i nawyków diabetyka. Ważna jest też dobra edukacja pacjenta i jego bliskich na temat znajomości przyczyn spadku cukru we krwi oraz rozpoznawania objawów hipoglikemii.

Działania, jakie powinny zostać podjęte w celu zapobiegania nawrotom hipoglikemii, to m.in.:

●       modyfikacja diety;

●       redukcja dawki insuliny przed planowanym wysiłkiem fizycznym;

●       zastosowanie preparatów insuliny o mniejszym ryzyku hipoglikemii;

●       zastosowanie pomp insulinowych z automatycznym zatrzymaniem podaży insuliny w przypadku zagrożenia hipoglikemią lub wystąpienia hipoglikemii;

●       częsta samokontrola, najlepiej z zastosowaniem urządzeń do ciągłego monitorowania glikemii [1].

Hipoglikemia – podsumowanie

Hipoglikemia to spadek stężenia cukru we krwi poniżej normy, który może objawiać się drżeniem rąk, uczuciem niepokoju, potliwością, a w niektórych przypadkach nawet omdleniem. Skrajnie niski poziom glukozy w surowicy stanowi zagrożenie dla życia, dlatego taki stan wymaga natychmiastowej ingerencji. Choremu podaje się odpowiednią porcję węglowodanów prostych, aby przywrócić prawidłowe parametry glikemii. Przyczynami hipoglikemii są najczęściej źle dopasowane dawki insuliny oraz błędy dietetyczne. W przypadku ciężkiej hipoglikemii, kiedy osoba jest nieprzytomna, konieczne jest podanie glukozy dożylnie lub glukagonu domięśniowo przez przeszkoloną w tym kierunku osobę. Aby skutecznie zapobiegać hipoglikemii, trzeba wiedzieć, jak modyfikować dietę, dostosowywać dawki insuliny i stosować pompę insulinową. Cukrzyk powinien też regularne monitorować poziom cukru we krwi, aby wiedzieć, w jakich sytuacjach dochodzi u niego do niedocukrzenia.

Bibliografia:

  1. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2023 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. https://ptdiab.pl/zalecenia-ptd/zalecania-aktywni-czlonkowie-2023
  2. Szadkowska A. (2012). Ostre stany w cukrzycy. Family Medicine & Primary Care Review, (2), s. 286-290. https://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-e65c15f1-6564-463e-8854-5bac5209c934/c/11_P.pdf
  3. Czajkowski K. (2015). Stany zagrożenia matki związane z gospodarką węglowodanową. Diabetologia po Dyplomie: https://podyplomie.pl/diabetologia/18296,stany-zagrozenia-matki-zwiazane-z-gospodarka-weglowodanowa [dostęp: 02.04.2024]
  4. Hall M., Walicka M., Traczyk, I. (2020). Hipoglikemia reaktywna jako choroba XXI wieku w ujęciu interdyscyplinarnym. Wiadomości Lekarskie, 73(2), 384-389. https://wiadlek.pl/wp-content/uploads/archive/2020/WLek202002134.pdf
  5. Jasik M. Hipoglikemia u chorego na cukrzycę. Stany Nagłe. https://podyplomie.pl/wiedza/stany-nagle/287,hipoglikemia-u-chorego-na-cukrzyce [dostęp: 02.04.2024]

Redakcja: Agencja Musqo

ADC-100889 v1.0

Podobne artykuły


Zapisz się na newsletter i bądź na bieżąco!

Dzięki temu nie przegapisz nowych artykułów i zdrowych przepisów

Loading...