Diabetyk – kto to jest?

Jak wygląda życie z cukrzycą

Diabetyk to osoba chorująca na cukrzycę – coraz częściej diagnozowaną na całym świecie chorobę metaboliczną, która wymusza modyfikację stylu życia i aktywny udział w terapii. Osoba z tym schorzeniem musi przyzwyczaić się do zmian w zakresie żywienia, aktywności fizycznej, samokontroli i regularnych badań, aby poprawić jakość życia i ograniczyć ryzyko groźnych powikłań.

1. Kim jest diabetyk?
2. Życie diabetyka – zasady postępowania przy cukrzycy typu 1 i typu 2
3. Znaczenie samokontroli – pomiar stężenia glukozy u diabetyka
4. Dieta diabetyka i jej rola w leczeniu cukrzycy typu 1 i typu 2
5. Regularne wizyty u diabetologa i innych specjalistów
6. Diabetyk – kto to jest? Podsumowanie

Diabetykiem określa się osobę chorującą na cukrzycę. Można też spotkać się z potocznym określeniem “cukrzyk”,które dla części osób z cukrzycą ma wydźwięk negatywny.   Cukrzyca to przewlekła, nieuleczalna choroba metaboliczna, która w rzeczywistości stanowi grupę schorzeń różniących się etiologią, mechanizmem zaburzeń i sposobem leczenia. Osoby chorujące na cukrzycę zmagają się z defektem produkcji lub działania insuliny wydzielanej przez komórki beta wysp trzustkowych. U diabetyków z reguły diagnozuje się jeden z dwóch typów cukrzycy:

• Cukrzyca typu 1 - występuje rzadziej, jest diagnozowana głównie w dzieciństwie. To schorzenie autoimmunologiczne, w którego przebiegu przeciwciała prowadzą do destrukcji komórek trzustki i tym samym deficytu insuliny odpowiedzialnej za metabolizm glukozy.

• Cukrzyca typu 2 - uznawana jest za chorobę cywilizacyjną. Ma duży związek z otyłością, w następstwie której może dochodzić do zmniejszenia wrażliwości receptorów tkanek obwodowych na działanie insuliny, czyli rozwoju insulinooporności [2].

Diagnostyką i leczeniem cukrzycy zajmuje się lekarz diabetolog. Pacjent powinien pozostawać pod jego opieką, a także regularnie konsultować się z dietetykiem i innymi specjalistami. Podstawą terapii jest indywidualnie ustalony plan leczenia, dostosowany do rodzaju cukrzycy, stanu zdrowia i stylu życia chorego.

W przebiegu cukrzycy zagrożeniem jest zarówno wysoki poziom glukozy we krwi, czyli hiperglikemia: 200 mg/dl przy glikemii przygodnej (oznaczonej o dowolnej porze dnia niezależnie od posiłku) lub 126 mg/dl na czczo), jak i jej spadek poniżej 70 mg/dl , czyli hipoglikemia [3]. 

Diabetyk musi więc regularnie sprawdzać stężenie glukozy - przy cukrzycy typu 1 minimum 4 razy dziennie, a najlepiej 8. Natomiast przy nieinsulinowych lekach raz w tygodniu na czczo i po głównych posiłkach oraz codziennie o tej samej porze. Jeśli do leczenia cukrzycy typu 2 zostaje wprowadzona insulina, zaleca się pomiar 1-2 razy dziennie, raz w tygodniu na czczo i po głównych posiłkach, a także raz w miesiącu dobowy profil glikemii [3].

Z uwagi na konieczność częstej kontroli poziomu cukru we krwi przez diabetyka wygodnym rozwiązaniem dla takiego pacjenta są systemy automatycznego monitorowania glukozy. Dzięki systemowi GGM cukrzyk ma pod stałą kontrolą swój poziom glikemii, bez konieczności wykonywania samodzielnie pomiarów.

Dieta w cukrzycy typu 1 musi być dobierana pod kątem dawek insuliny, którą podaje się od momentu postawienia diagnozy. Natomiast w przypadku chorych na cukrzycę typu 2 istotne jest skrupulatne kontrolowanie składu posiłków, tak aby zapewniały one zachowanie właściwej masy ciała, a w razie potrzeby jej redukcję, jak również pozwalały na utrzymanie prawidłowego stężenia glukozy we krwi. Leczenie osoby z cukrzycą typu 2 początkowo zwykle polega na zmianie stylu życia i nawyków żywieniowych oraz stosowaniu doustnych leków hipoglikemizujących. W miarę rozwoju cukrzycy dochodzi jednak do obniżenia wydzielania insuliny przez trzustkę, dlatego w pewnym etapie insulinoterapia zwykle staje się konieczna.  

Dietoterapia zawsze powinna być dobierana indywidualnie do potrzeb danej osoby. Jej podstawą są zdrowe zasady żywienia, kierowane także do osób niechorujących na cukrzycę. Ogólne zasady, których powinien przestrzegać diabetyk, to:

• regularne przyjmowanie posiłków - 5 porcji dziennie co 3-4 godziny;

• ostatni posiłek minimum 3 godz. przed snem;

• unikanie niekontrolowanego podjadania między posiłkami;

• ograniczenie węglowodanów prostych i tłuszczów odzwierzęcych;

• zwiększenie ilości warzyw;

• unikanie produktów wysokoprzetworzonych [2]. 

Nieleczona lub źle kontrolowana cukrzyca prowadzi do groźnych zmian w różnych częściach organizmu. Wśród możliwych powikłań cukrzycy wymienia się m.in.:

• nefropatie, neuropatie i retinopatie cukrzycowe;

• choroby układu krwionośnego, w tym udary, chorobę niedokrwienną serca;

• spowolnione gojenie ran;

• stopę cukrzycową;

• choroby przyzębia;

• zaburzenia gospodarki tłuszczowej;

• depresję. 

Aby uniknąć przewlekłych powikłań, diabetyk powinien przestrzegać zaleceń lekarza, dbać o utrzymanie właściwej masy ciała, stosować zdrową “dietę cukrzycową” obejmującą produkty o niskim indeksie glikemicznym (IG poniżej 55) oraz pamiętać o aktywności fizycznej. W celu kontroli stanu zdrowia należy poddawać się regularnym badaniom i zgłaszać się do lekarza każdorazowo w przypadku wystąpienia niepokojących objawów [1,3]. 

Diabetyk, czyli osoba chorująca na cukrzycę, musi być przygotowana na stałą terapię i zmiany w stylu życia. Celem leczenia jest poprawa jakości życia i zmniejszenie ryzyka poważnych powikłań.

Współczesna diabetologia oferuje skuteczne metody leczenia i monitorowania glikemii, jednak kluczem do sukcesu pozostaje samodyscyplina pacjenta: regularna samokontrola, prawidłowa dieta oraz przestrzeganie zaleceń lekarza.

Źródła: 

1. Pacjent.gov.pl. Jak żyć z cukrzycą. https://pacjent.gov.pl/jak-zyc-z-choroba/jak-zyc-z-cukrzyca

2. Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej: Cukrzyca typu 2 – zalecenia i jadłospis. https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/cukrzyca-typu-2-zalecenia-i-jadlospis-2/

3. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2023. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. https://ptdiab.pl/zalecenia-ptd/zalecania-aktywni-czlonkowie-2023 

Redakcja: Agencja Musqo

ADC-117277 v1.0