Cukrzyca to choroba metaboliczna, którą diagnozuje się nie tylko u dorosłych, ale również u dzieci. Niezwykle istotne jest to, aby rodzice potrafili rozpoznać objawy tej choroby u swoich pociech, ponieważ szybka reakcja może uchronić dziecko przed groźnymi powikłaniami cukrzycy. Po czym rozpoznać cukrzycę u dziecka? Jakie objawy powinny nas zaniepokoić i skłonić do wizyty u lekarza?
Objawy cukrzycy u dzieci.
Jak rozpoznać i reagować na sygnały ostrzegawcze?
Spis treści:
Jak rozpoznać cukrzycę u dzieci?
W przypadku dzieci najczęściej mamy do czynienia z cukrzycą typu 1 [1]. Nie oznacza to, że u najmłodszych nie może rozwinąć się cukrzyca typu 2 – jest to jednak rzadkość. Najczęściej dzieje się tak, gdy zaburzenia gospodarki węglowodanowej towarzyszą otyłości [1].
W diagnostyce cukrzycy dziecięcej stosuje się te same kryteria, co u dorosłych. Pierwszym badaniem, jakie wykonuje się w przypadku podejrzenia zaburzeń gospodarki węglowodanowej, jest oznaczenie glikemii przygodnej, czyli stężenia glukozy we krwi o dowolnej porze dnia, niezależnie od pory ostatnio spożytego posiłku. Wynik powyżej 200 mg/dl stanowi podstawę do rozpoznania cukrzycy u dziecka.
Zaburzenia tolerancji glukozy diagnozuje się również na podstawie dwukrotnego pomiaru stężenia glukozy we krwi na czczo w godzinach porannych – dwa wyniki powyżej 126 mg/dl wskazują na to, że dziecko może chorować na cukrzycę [1].
Dla pogłębienia diagnostyki u dzieci wykonuje się doustny test obciążenia glukozą (OGTT). Oznaczenie glukozy w 0., 60. i 120. minucie po spożyciu roztworu glukozy pozwala m.in. na określenie stadium zaawansowania choroby [1].
W przypadku podejrzenia cukrzycy typu 1 u dziecka wykonuje się dodatkowo oznaczenie przeciwciał przeciwtrzustkowych, których podwyższony poziom wskazuje na aktywny proces autoimmunologiczny przeciwko komórkom beta trzustki. W uzasadnionych przypadkach lekarz może zalecić również wykonanie badań genetycznych [1].
Charakterystyczne objawy cukrzycy u dzieci
Charakterystyczne objawy cukrzycy u dziecka są podobne do tych, które towarzyszą dorosłym pacjentom. Zalicza się do nich przede wszystkim:
- wzmożone pragnienie (polidypsja),
- częste oddawanie moczu (poliuria), również w nocy,
- nagła utrata masy ciała,
- nadmierny apetyt (polifagia),
- zmęczenie i senność,
- pogorszenie wzroku,
- pogorszenie ogólnego stanu zdrowia [3].
U dzieci mogą też występować nietypowe symptomy, których przyczyną jest rozwijająca się cukrzyca. Ich nietypowy dla tej choroby charakter sprawia jednak, że często są mylone z innymi dolegliwościami. Mowa np. o dusznościach, wymiotach, bólach brzucha czy zaburzeniach świadomości, będących objawami kwasicy ketonowej [2, 3].
Innymi oznakami cukrzycy u dzieci mogą być trudności z koncentracją czy rozdrażnienie, a nawet napady agresji [4].
Kiedy należy wykonać badanie cukru we krwi u dziecka?
Badanie poziomu glukozy we krwi u dziecka należy wykonać w momencie, gdy zauważymy niepokojące objawy wskazujące na możliwość występowania cukrzycy (nadmierne pragnienie, częste oddawanie moczu, nagłe zwiększenie lub zmniejszenie masy ciała, ciągłe zmęczenie i senność czy problemy z koncentracją).
Profilaktyczne badania warto wykonać również u dzieci, które mają nadwagę lub otyłość. Regularne monitorowanie poziomu cukru we krwi pomaga we wczesnym wykryciu cukrzycy i podjęciu odpowiednich działań terapeutycznych.
Cukrzyca u dzieci – przyczyny i czynniki ryzyka
Jak już wspomnieliśmy, najczęstszą postacią zaburzenia tolerancji glukozy u dzieci jest cukrzyca typu 1, która ma podłoże genetyczne i należy do chorób autoimmunologicznych. Cukrzyca typu 1 może współwystępować z innymi schorzeniami tego typu, np. autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy czy celiakią [1]. Może też towarzyszyć innym chorobom, np. mukowiscydozie [1] czy zaburzeniom mikrobiomu jelitowego [4].
Z kolei cukrzyca typu 2 u dzieci wynika z predyspozycji genetycznych, ale za jej rozwój odpowiada przede wszystkim nieprawidłowy styl życia. Czynnikiem ryzyka jej rozwoju jest bowiem nadwaga lub otyłość.
Ostre i przewlekłe powikłania cukrzycy u dzieci
Do ostrych powikłań cukrzycy u dzieci zaliczamy przede wszystkim: hipoglikemię oraz kwasicę ketonową.
Przewlekłe powikłania cukrzycy u dzieci to m.in.: zaburzenia wzrostu, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia gospodarki lipidowej, cukrzycowa choroba nerek, retinopatia, neuropatia i makroangiopatia.
Trudności związane z leczeniem i kontrolowaniem cukrzycy narażają dziecko na stres i nierzadko sprawiają problemy w zaspokajaniu jego potrzeb życiowych [2].
Dzieci chorujące na cukrzycę mają skłonność do zaburzeń samooceny, przewlekłego stresu, a nawet zaburzeń lękowych i depresji [3], dlatego potrzebują dużo wsparcia ze strony otoczenia (rodziców, nauczycieli, a także rodzeństwa i rówieśników).
Na czym polega leczenie cukrzycy u dzieci?
Wczesne rozpoznanie i właściwe leczenie cukrzycy u dzieci jest bardzo istotne ze względu na trwający rozwój fizyczny, który może zostać zaburzony przez niewyrównaną hiperglikemię.
W przypadku dzieci chorujących na cukrzycę typu 1 podstawowe leczenie polega na insulinoterapii.
Najczęściej jest to funkcjonalna intensywna insulinoterapia (intensive insulin therapy – IIT), polegająca na dopasowywaniu dawek insuliny do aktualnej glikemii, ilości spożywanych węglowodanów oraz aktywności fizycznej.
W tym celu stosuje się osobiste pompy insulinowe, które samoczynnie podają odpowiednie dawki w ciągu dnia. Inną metodą jest podawanie leku za pomocą wstrzykiwacza typu pen [1].Dzieci chore na cukrzycę typu 2 również mogą być leczone insuliną, jednak częściej stosuje się u nich leki przeciwcukrzycowe dostosowane do wieku, np. metforminę, agonistów receptora GLP-1 czy inhibitory SGLT-2 [1].
Dzieci i młodzież z cukrzycą powinny być zachęcane do codziennej umiarkowanej lub intensywnej aktywności fizycznej trwającej co najmniej 60 minut. Powinny regularnie uczestniczyć w lekcjach wychowania fizycznego. Mogą uprawiać sport, nawet wyczynowo, tak samo jak dzieci bez cukrzycy [1] – wymaga to jednak konsultacji ze specjalistą.
Niezwykle istotne jest również stosowanie zdrowej, zróżnicowanej diety, dostarczającej wszystkich składników odżywczych [3].
Ważnym elementem leczenia cukrzycy u dzieci jest systematyczna kontrola glikemii, najlepiej przy pomocy systemów ciągłego monitorowania stężenia glukozy (CGM). To niewielkie sensory połączone z aplikacją na telefonie, które dokonują pomiarów na bieżąco i alarmują o nieprawidłowościach. Jest to wygodne rozwiązanie zarówno dla dziecka, jak i rodzica.
Cukrzyca u dzieci – podsumowanie
Cukrzyca typu 1, najczęściej występująca u dzieci, wynika z autoimmunologicznej destrukcji komórek beta trzustki. Charakterystyczne objawy, takie jak wzmożone pragnienie, częste oddawanie moczu czy nagła utrata masy ciała, powinny skłonić rodziców do natychmiastowej konsultacji z lekarzem.
Wczesne rozpoznanie cukrzycy u dzieci jest niezwykle istotne, a szybkie rozpoczęcie leczenia może znacząco wpłynąć na ich prawidłowy rozwój.
Leczenie polega na insulinoterapii lub podawaniu leków przeciwcukrzycowych, stosowaniu odpowiednio zbilansowanej diety, regularnej aktywności fizycznej oraz systematycznej kontroli glikemii. To wszystko pozwala zapobiegać ostrym i przewlekłym powikłaniom cukrzycy.
Redakcja: Agencja Musqo
ADC-117279 v1.0
Bibliografia:
- Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2024 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego https://www.ptdiab.pl/zalecenia-ptd/zalecania-aktywni-czlonkowie-2024
- Palacz A. (2018). Powikłania ostre cukrzycy u dzieci. https://repozytorium.ka.edu.pl/server/api/core/bitstreams/1cc0de40-0856-4742-a6d3-0331fa36f217/content
- Chrzan P. (2021). Cukrzyca u dzieci. Współczesna dietetyka, nr 34, s. 51-53.
- Gregory J. M., Lilley J. S., Misfeldt A. A., Buscariollo D. L., Russell W. E., Moore, D. J. Czas na prewencję cukrzycy typu 1 w praktyce klinicznej, s. 18-19; Chrzan P. (2021). Cukrzyca u dzieci. Współczesna dietetyka, nr 34, s. 51-53.
Podobne artykuły
Zapisz się na newsletter i bądź na bieżąco!
Dzięki temu nie przegapisz nowych artykułów i zdrowych przepisów