Każda mama w czasie trwania ciąży musi przejść szereg badań. Są to m.in. badania krwi i moczu, USG płodu i piersi czy doustny test obciążenia glukozą (w kierunku cukrzycy ciążowej). Sprawdź, jakie badania i kiedy musisz wykonać, jeśli jesteś w ciąży lub planujesz powiększenie rodziny.

Pierwsza wizyta u ginekologa – kiedy powinna się odbyć?

Pierwsza wizyta ciężarnej powinna odbyć się do 10. tygodnia ciąży (inaczej: do 6 tygodni po terminie miesiączki, która nie nadeszła), jednak najlepiej, aby odbyła się najpóźniej w 8-9. tygodniu. Dlaczego? Ponieważ do 10. tygodnia powinny zostać już wykonane zalecane badania biochemiczne z moczu i krwi.

Ważne! Jeśli chorujesz przewlekle (np. na choroby serca i układu krążenia, tarczycę czy cukrzycę), poprzednie ciąże były powikłane lub wcześniej poroniłaś (raz lub więcej razy), zgłoś się do ginekologa wcześniej – najlepiej 7-14 dni po wykonaniu testu ciążowego (z dodatnim wynikiem). Jeśli leczysz się na choroby przewlekłe, konieczna będzie też konsultacja z Twoim lekarzem specjalistą, który dopasuje leczenie i przedstawi sugestie na temat prowadzenia ciąży Twojemu ginekologowi.

Pierwsze badania w ciąży – jakie i kiedy?

Na pierwszej wizycie u ginekologa otrzymasz skierowanie na badania krwi i moczu, które będą powtarzane jeszcze kilka razy w czasie ciąży (za każdym razem sprawdzane będą nieco inne parametry).

Pierwszymi badaniami w ciąży są:

• określenie grupy krwi i czynnika Rh,
• morfologia krwi,
• badanie moczu,
• badanie poziomu glukozy na czczo w kierunku cukrzycy ciążowej (więcej na temat tego badania przeczytasz dalej),
• badanie przeciwciał odpornościowych do antygenów krwinek czerwonych,
• badanie HIV i HCV (wirusowe zapalenie wątroby typu C),
• badania w kierunku toksoplazmozy i różyczki,
• badanie VDRL (badanie profilaktyczne w kierunku kiły),
• badania w kierunku chorób tarczycy – oznaczenie stężenia hormonu TSH,
• cytologia – jeśli nie była wykonana w ciągu 6 miesięcy przed ciążą,

Podczas pierwszej wizyty ginekolog przeprowadzi także:

• ogólne badanie ginekologiczne,
• badanie piersi,
• pomiar masy ciała i wzrostu oraz określenie wskaźnika BMI,
• pomiar ciśnienia krwi (wagę i ciśnienie będzie kontrolować podczas każdej wizyty),
• wywiad na temat Twojego stylu życia, przebytych chorób i operacji.

Lekarz poinformuje Cię także o konieczności oceniania ruchów płodu w kolejnych miesiącach, zalecanych szczepieniach i dalszych badaniach, a także zaleci kontrolę stomatologiczną.

Badania USG w ciąży

Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników zaleca przeprowadzenie badania ultrasonograficznego (USG) 3 razy w czasie ciąży. W przypadku wykrycia nieprawidłowości lekarze kierują ciężarne na dalsze badania.

Kalendarz badań USG zalecany przez Polskie Towarzystwo Ginekologiczne:

Teoretycznie pierwsze badanie USG można przeprowadzić w okolicach 5-6 tygodnia, jednak w tym czasie obraz może być niejednoznaczny. Wówczas konieczne jest przeprowadzenie ponownego badania za 2-3 tygodnie, a co za tym idzie – odbycie kolejnej wizyty u lekarza.

Warto wiedzieć! Badanie USG piersi w ciąży

Według zaleceń Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników oraz Fundacji Rak’n’Roll profilaktyka nowotworów piersi jest w ciąży jak najbardziej wskazana i powinno się wykonać zalecane badania.

Badania prenatalne

Badania prenatalne można podzielić na dwie grupy: nieinwazyjne oraz inwazyjne. Do badań nieinwazyjnych zalicza się:

• opisane wyżej badania ultrasonograficzne,
• test złożony – składający się z wywiadu lekarskiego, oceny danych z badania USG oraz wyników badań stężenia hormonu beta-hCG i białka PAPP-A we krwi.

Jeśli badania nieinwazyjne nie przynoszą jednoznacznych wyników albo gdy ryzyko wystąpienia wad płodu szacuje się jako wysokie, lekarze mogą zaproponować badania inwazyjne. Najczęściej wykonuje się je w przychodni i kobieta po ich odbyciu może wrócić do domu. Badania inwazyjne to:

• amniopunkcja – polega na zbadaniu próbki wód płodowych, pobieranej pod kontrolą USG przez powłoki brzuszne. Badanie to wykonuje się zwykle między 16 a 18. Tygodniem ciąży,
• biopsja kosmówki (CVS, biopsja trofoblastu) – badane są komórki łożyska. Pobierane wcześniej pod kontrolą USG przez brzuch lub pochwę. CVS można wykonywać od 11. tygodnia ciąży.
• kordocenteza – pod kontrolą USG pobierana jest krew z żyły pępowinowej. Badanie to wykonuje się najrzadziej i możne je przeprowadzać po 18. tygodniu ciąży.

Test obciążenia glukozą – badanie w kierunku cukrzycy ciążowej

Podczas pierwszej wizyty, przed 10. tygodniem ciąży, jednym z obowiązkowych badań jest badanie poziomu glukozy na czczo. Ma ono wykluczyć wystąpienie u ciężarnej cukrzycy ciążowej lub być punktem wyjścia do dalszej diagnostyki. Norma glukozy na czczo u ciężarnej wynosi do 92 mg/dl. O tym, jakie jest dalsze postępowanie w przypadku podwyższonego poziomu glukozy podczas badania na czczo, przeczytasz w artykule „Badanie glukozy w ciąży – dlaczego jest takie ważne i czemu należy je wykonać?”.

Drugim rodzajem badania w kierunku cukrzycy, które wykonuje się w trakcie ciąży, jest doustny test obciążenia glukozą, czyli test OGTT (oral glucose tolerance test). Przeprowadza się go między 24. a 28. tygodniem ciąży (chyba że podczas badania na czczo zanotowano odstępstwa od normy – w takiej sytuacji test OGTT może być przeprowadzony wcześniej).

Przebieg testu OGTT jest następujący:

• pobranie krwi na czczo,
• wypicie roztworu glukozy 75 g, w ciągu 5 minut (roztworu nie należy wypić za szybko),
• drugie pobranie krwi godzinę po wypiciu roztworu,
• trzecie pobranie krwi dwie godziny po wypiciu roztworu.

Normy dla stężenia glukozy we krwi są następujące: 

• poziom glukozy na czczo – poniżej 92 mg/dl,
• poziom glukozy po godzinie od wypicia roztworu – do 180 mg/dl;
• poziom glukozy po 2 godzinach od wypicia roztworu – do 153 mg/dl.

Aby rozpoznać cukrzycę ciążową, minimum jedna z wymienionych wartości musi przekraczać normę.

Ważne! Jeśli znajdujesz się w grupie podwyższonego ryzyka zachorowania na cukrzycę, test OGTT zostanie przeprowadzony na początku ciąży.

Już podczas pierwszej wizyty lekarz powinien poinformować Cię, które badania są obowiązkowe i kiedy należy je wykonywać, a także jakie badania nie są obligatoryjne, ale zalecane. Regularne wizyty u lekarza, przestrzeganie zaleceń oraz wykonywanie badań (zarówno obowiązkowych, jak i zalecanych) pozwolą zminimalizować ryzyko wystąpienia ewentualnych powikłań.

Bibliografia:

1. Badanie USG piersi w ciąży – nowe zalecenia ekspertów, Fundacja Rak’n’Roll, dostęp: https://www.raknroll.pl/badanie-usg-piersi-w-ciazy-nowe-zalecenia-ekspertow/ [23.07.2020].
2. Rekomendacje Sekcji Ultrasonografii Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników w zakresie przesiewowej diagnostyki ultrasonograficznej w ciąży o przebiegu prawidłowym – 2020 r., Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników, dostęp: https://www.ptgin.pl/sites/default/files/page-2020/REKOMENDACJE%202020%20USG%20BADANIE%20PO%C5%81O%C5%BBNICZE-%20strona%20www.pdf [23.07.2020].
3. Sochacki-Wójcicka N., Badania w ciąży – jak się przygotować?, dostęp: [https://mamaginekolog.pl/badania-w-ciazy-jak-sie-przygotowac/].
4. Sochacki-Wójcicka N., Cukrzyca ciążowa.
   Dostęp: https://mamaginekolog.pl/cukrzyca-ciazowa [23.07.2020].
5. Źródło: Puls Medycyny https://pulsmedycyny.pl/badania-u-kobiet-w-ciazy-obowiazujace-od-1-stycznia-2019-r-949172 Badania dla kobiet w ciąży obowiązujące od 1 stycznia 2019 r., Puls Medycyny, dostęp: https://pulsmedycyny.pl/badania-u-kobiet-w-ciazy-obowiazujace-od-1-stycznia-2019-r-949172 [23.07.2020].
6. Katra B., Cukrzyca ciążowa, MP.pl, Dostęp: https://www.mp.pl/cukrzyca/cukrzyca/inne/66438,cukrzyca-ciazowa [23.07.2020].
7. Wytyczak-Partyka M., Kalendarz ciąży tydzień po tygodniu, MP.pl, dostęp: https://www.mp.pl/pacjent/ciaza/przebiegciazy/159167,kalendarz-ciazy-tydzien-po-tygodniu [23.07.2020].

ADC-41525 v1.0