Wypełnij krótki Formularz pomocy technicznej. Skontaktujemy się. Aby sprawdzić czy Twój telefon jest kompatybilny kliknij TUTAJ.

PayPal Logo
Przelewy24
Visa Logo
Mastercard Logo
Google Pay Logo
Apple Pay Logo

Dostawa oczekiwana w 2-3 dni robocze

delivery

Bezpieczne płatności

safe

Koszyk jest pusty

Chcesz kupować nasze produkty?
Zapoznaj się z naszym czujnikiem  FreeStyle Libre 2 lub pakietem startowym i dodaj go do koszyka.

Czy cukrzyca jest dziedziczna? Dziedziczenie cukrzycy

Cukrzyca jest chorobą kojarzoną przede wszystkim ze stylem życia. Faktem jest, że z hiperglikemią zmagają się najczęściej osoby otyłe i mało aktywne. Nie można jednak powiedzieć, że geny nie odgrywają żadnej roli w rozwoju cukrzycy. W rodzinach diabetyków często jest kilka przypadków osób zmagających się z cukrzycą i nie jest to tzw. „czysty przypadek” – ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 1 i 2 wzrasta, gdy chorują na nią bliscy krewni. Jaką rolę w rozwoju choroby odgrywają geny?

Spis treści

Czy można dziedziczyć cukrzycę?

Cukrzyca typu 2 to choroba, która w dużej mierze zależy od czynników środowiskowych, takich jak styl życia. Nie można jednak pominąć roli, jaką w jej rozwoju odgrywają skłonności genetyczne. Cukrzycy typu 2 często występuje rodzinnie. Dziedziczenie cukrzycy typu 1 jest dużo rzadsze – przekazywane są zazwyczaj pewne predyspozycje genetyczne do chorób autoimmunologicznych, a nie tylko do samej cukrzycy.1

Również pochodzenie etniczne wpływa na ryzyko rozwóju cukrzycy typu 2, czego dowodem są badania przeprowadzone wśród Indian Pima, którzy szczególnie często chorują na tę chorobę, czego nie można wytłumaczyć jedynie wpływem czynników środowiskowych. Istnieją również badania, potwierdzające dziedziczenie wrażliwości na insulinę u rasy kaukaskiej.2

Predyspozycje genetyczne do cukrzycy typu 1

Cukrzyca typu 1 jest chorobą autoimmunologiczną. Stanowi tylko około 5-10% wszystkich przypadków cukrzycy. Mechanizm jej powstawania polega na tym, że organizm wytwarza przeciwciała, które zwalczają komórki beta trzustki, prowadząc zazwyczaj do bezwzględnego niedoboru insuliny. Rozwój cukrzycy typu 1 najczęściej następuje w wieku młodzieńczym. W 15-20% przypadków chorobę rozpoznaje się u dzieci poniżej 5. roku życia. Coraz częściej jednak cukrzyca typu 1 rozpoznawana jest również u osób dorosłych.3

Osoby predysponowane genetycznie do chorób z autoagresji mogą zachorować na cukrzycę typu 1, ale równie dobrze mogą rozwinąć się u nich inne choroby autoimmunologiczne, np. niedoczynność tarczycy typu Hashimoto. Dziedziczenie cukrzycy typu 1 dotyczy około 10-15% przypadków. Ryzyko rozwoju opisywanej choroby wynosi około 5%, jeśli choruje rodzeństwo, a 5–7%, jeśli choruje któryś z rodziców. Jednocześnie prawdopodobieństwo zachorowania jest większe u dzieci, których ojciec jest chory na cukrzycę typu 1, niż gdy diabetykiem jest matka.4

Dziedziczenie cukrzycy typu 2

Cukrzyca typu 2 to najbardziej rozpowszechniony typ cukrzycy (występuje w przypadku 90-95% chorych) i często uwarunkowana jest genetycznie. Około 50% osób z cukrzycą typu 2 ma diabetyków wśród swoich najbliższych krewnych. Ryzyko rozwoju hiperglikemii wynosi około 40%, gdy choruje jeden z rodziców, i wzrasta do nawet 70%, gdy chorują oboje. Cukrzyca typu 2 przekazywana jest genetycznie na dwa sposoby – monogenowo lub wielogenowo.2

Cukrzyca monogenowa stanowi zaledwie 1-2% wszystkich przypadków. Jak sugeruje sama nazwa, przyczyną choroby jest mutacja jednego genu. Ten typ cukrzycy wynika z upośledzenia wydzielania insuliny i rozwija się głównie u dzieci i osób młodych. Najbardziej znane przykłady cukrzycy monogenowej to:

●     utrwalona cukrzyca noworodkowa – diagnozowana przed 9. miesiącem życia, jest wynikiem mutacji w genie KCNJ11 kodującym białko Kir6.2.t;

●     cukrzyca typu MODY (maturity onset diabetes of the young) – mutacja zachodzi w genie HNF1A, objawy pojawiają się przed 25. rokiem życia;

●     cukrzyca mitochondrialna – powstaje na skutek mutacji A3243G genu tRNA leucyny; diagnozowana jest we wczesnym dzieciństwie; często związana jest z obecnością głuchoty wśród innych członków rodziny.5

W przypadku cukrzycy typu 2 częściej dochodzi do dziedziczenia wielogenowego, co jest efektem współdziałania czynników genetycznych i środowiskowych, prowadzących do zmniejszenia wrażliwości tkanek na działanie insuliny. Za rozwój choroby odpowiada grupa różnych genów. Objawy wielogenowej cukrzycy typu 2 rozwijają się pod wpływem czynników środowiskowych i narastają stopniowo przez wiele lat. Ta postać hiperglikemii diagnozowana jest przeważnie u osób dorosłych.

Rola genów i czynników środowiskowych w rozwoju cukrzycy

Powszechność zachorowań na cukrzycę typu 2 na całym świecie jest obecnie tak duża, że jest to niemożliwe, aby przyczyniły się do niej jedynie predyspozycje genetyczne. Faktycznie odgrywają one istotną rolę, zwłaszcza w powstawaniu cukrzycy typu 2, jednak rozwój choroby zawsze rozpatruje się z uwzględnieniem czynników środowiskowych. U osób, u których w rodzinie występuje cukrzyca i mają ją teoretycznie „zapisaną w genach”, choroba może nigdy się nie ujawnić, jeśli zadbają o odpowiednią profilaktykę. Z drugiej strony, jest wielu pacjentów, którzy chorują na cukrzycę „odziedziczoną po rodzicach”, mimo że prowadzą zdrowy styl życia – przestrzegają zaleceń dietetycznych i regularnie uprawiają sport.

Czynniki, które zwiększają ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2, to:

●     nadmierna masa ciała (BMI > 25);

●     nadmiar tkanki tłuszczowej w obrębie brzucha (obwód w talii powyżej 80 cm u kobiety lub powyżej 94 cm u mężczyzn);

●     niska aktywność fizyczna;

●     nieprawidłowa dieta (wysokoprzetworzona, obfitująca w tłuszcze nasycone i cukry proste, z niską podażą błonnika);

●     nadciśnienie tętnicze (>140/90 mm Hg);

●     dyslipidemia (stężenie cholesterolu frakcji HDL < 40 mg/dl lub triglicerydów > 150 mg/dl;

●     zespół policystycznych jajników;

●     choroby układu sercowo-naczyniowego.

W przypadku cukrzycy typu 1 rola czynników środowiskowych nie została do końca poznana. Wśród czynników ryzyka wymienia się różnego rodzaju problemy zdrowotne występujące w okresie prenatalnym i we wczesnym dzieciństwie, m.in.:

●     otyłość,

●     niedobory witaminy D3,

●     zaburzenia mikrobiomu jelitowego,

●     nietolerancja mleka krowiego,

●     ekspozycja na promieniowanie UV lub ozon,

●     zakażenia niektórymi wirusami, np. Coxsackie, grypy B, opryszczki pospolitej lub ludzkim wirusem herpes typu 63.

Bibliografia:

  1. Stelmaszyk A., Dworacka M. (2018). Znaczenie czynników epigenetycznych w diagnostyce i leczeniu cukrzycy typu 2. Diabetologia Praktyczna, 4(3), 177-183. https://journals.viamedica.pl/diabetologia_praktyczna/article/download/58484/44035
  2. Skupień J., Klupa T., Małecki M. (2006). Podłoże genetyczne cukrzycy typu 2. Diabetologia Praktyczna, 7(2). https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/245389/skupien_klupa_malecki_podloze_genetyczne_cukrzycy_typu_2_2006.pdf?sequence=1&isAllowed=y
  3. Gregory J. M., Lilley J. S., Misfeldt A. A., Buscariollo D. L., Russell W. E., Moore, D. J. Czas na prewencję cukrzycy typu 1 w praktyce klinicznej, s. 18-19. https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/014/395/original/18-26.pdf
  4. Chrzan P. (2021). Cukrzyca u dzieci. Współczesna dietetyka, nr 34, s. 51-53.
  5. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2023 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego.  https://ptdiab.pl/zalecenia-ptd/zalecania-aktywni-czlonkowie-2023

 

Redakcja: Agencja Musqo

ADC-100891 v1.0

Podobne artykuły


Zapisz się na newsletter i bądź na bieżąco!

Dzięki temu nie przegapisz nowych artykułów i zdrowych przepisów

Loading...