Diğer bir adıyla Hemoglobin A1c şeklinde de ifade edilen HbA1c testi, diyabet hastalarının kanındaki glukozun kırmızı kan hücrelerindeki hemoglobin proteinine bağlanma oranını gösteren bir parametredir. Kandaki glukoz, hemoglobin proteinine bağlanarak HbA1c'yi oluşturur. Bu test, son 2-3 aylık dönemdeki ortalama şeker seviyesini yansıtarak diyabetin teşhis ve takibinde önemli bir rol oynar. HbA1c testi, Tip 1 ile Tip 2 diyabet teşhis ve tanısı koymak için kullanılır. (1)

HbA1c Kaç Olmalı?

HbA1c testi sonuçları yüzdelik cinsten verilir ve artan yüzde değer şeker seviyesinin yüksek seyrettiği anlamına gelir. Sağlıklı bireylerde HbA1c değeri %5.7'nin altında olmalı. %5.7 ile %6.4 arasındaki değerler prediyabet, yani gizli şeker olarak kabul edilir ve diyabet gelişme riskinin yüksek olduğunu gösterir. %6,5 ve üzeri değerler ise kişiye diyabet tanısı konduğu anlamına gelir. (2)

Amerikan Diyabet Birliği tarafından HbA1c testi sonuçları yardımıyla şeker düzeyine ilişkin ortalama bir rakamın elde edilebilmesini sağlayan bir tablo geliştirilmiştir. Bu tabloya bakılarak HbA1c testi sonucu yüzde 6 olan birinin 3 aylık şeker ortalamasının 126 mg/dL olduğu, yüzde 7 olan birinin şeker ortalamasının ise 152 mg/dL olduğu gibi tespitler kolaylıkla yapılabiliyor. (1)

HbA1c Nasıl Hesaplanır?

HbA1c testi, kan örneği alınarak gerçekleştirilir ve bu test için aç olmanız gerekmez. Testten önce normal bir şekilde yeme-içme düzeninizi uygulayabilirsiniz. Test sırasında kan örneği alınır ve alınan kan laboratuvara inceleme için gönderilir. Oldukça basit olan bu test, kırmızı kan hücrelerindeki glukozillenmiş hemoglobin oranını ölçerek son 2-3 aylık şeker trendini değerlendirir. (1)

HbA1c Yüksekliği Belirtileri

Yüksek HbA1c seviyeleri genellikle diyabetin kontrol altında olmadığını gösterir. Bu durum, sık idrara çıkma, aşırı susama, yorgunluk ve bulanık görme gibi belirtilere yol açabilir. Uzun vadede ise kalp hastalıkları, böbrek yetmezliği ve sinir hasarı gibi komplikasyonlara neden olabilir. Yüksek HbA1c seviyesinin başlıca belirtileri arasında: 

• Hasta veya yorgun/halsiz hissetmek
• El ve ayaklarda karıncalanma veya uyuşma
• Yaraların geç iyileşmesi
• Karın ağrısı
• Hızlı ve derin nefes alma gereksinimi
• Baş ağrısı
• Cilt kuruluğu
• Daha sık enfeksiyon geçirme
• Uyanık kalmakta zorluk çekmek yer alır. (1)

HbA1c Nasıl Düşürülür?

Yüksek HbA1c değerlerini düşürmenin temel yolu, şeker seviyesini dengede tutmaktır. Diyabet hastalığı olan bireylerde tedavi planı, bir uzman tarafından net bir şekilde belirlenmelidir. Bununla birlikte, aşağıdaki adımlar da HbA1c değerlerinin düşürülmesine yardımcı olabilir.

• HbA1c değerinin yükselmesine neden olan tetikleyicinin belirlenmesi için glukoz seviyesinin düzenli aralıklarla kontrol edilmesi
• Tüketilen gıdalardaki karbonhidrat miktarının kontrol altında tutulması
• Stresi azaltmak için farkındalık geliştirilmesi 
• Glukoz seviyesi üzerinde olumlu etkileri olan düzenli egzersizlere önem verilmesi
• Düzenli uyku ile vücudun dinlenmesine fırsat yaratılması gibi durumlar, HbA1c seviyesinin düşürülmesine katkı sağlayabilir. (3)