Şeker hastalığı, diğer adıyla diyabet, dünya genelinde milyonlarca insanın sağlığını tehdit eden kronik bir hastalık olarak öne çıkıyor. Diyabet kontrol altına alınmadığında, hastalar diyabetik nefropati olarak da bilinen diyabetik böbrek hastalığı riski taşır. Diyabetin en önemli komplikasyonlarından biri olan diyabetik böbrek hastalığı, günümüzde böbrek yetmezliğine yol açan en sık nedenler arasında yer alır. Peki, diyabetik böbrek hastalığının görülme nedenleri ve belirtileri neler? Tedavisi mümkün mü? Gelin, bu soruların yanıtlarını ve daha fazlasını birlikte inceleyelim. (1)

Diyabet Böbrek Yetmezliğine Neden Olur mu?

Diyabet, özellikle uzun süreli ve kontrolsüz seyrettiğinde böbrekler üzerinde ciddi hasarlara yol açabilir. Diyabetik böbrek hastalığı, diyabet hastalarında görülen böbrek yetmezliğinin en yaygın nedenlerinden biridir. Yüksek şeker seviyesi, böbreklerdeki küçük damarlara zarar vererek böbrek fonksiyon bozukluğu belirtileri ortaya çıkarır. Diyabetin iyi kontrol edilmemesiyle yaşanan bu durum, yükselen şekere bağlı olarak şeker düzeyini artırır ve damarlardaki kanın diğer organlara ulaşmasını zorlaştırır. Uzun dönemde yüksek şekere bağlı olarak böbreklerdeki damarlar daralır ve tıkanır. Bunun sonucunda ise böbreklere giden kan akışı azalır ve böbrekler işlevini yerine getirmekte zorlanır. Bu durum, zamanla böbrek yetmezliğine kadar ilerleyebilir. 

Diğer yandan düzenli diyaliz uygulaması gerektirebilen böbrek yetmezliğinin en sık sebeplerinden biri olarak diyabetik nefropati öne çıkıyor. Diyabet tanısı konan her üç kişiden birinde düzensiz şekere bağlı olarak diyabetik nefropati görülebilir. Bu hastalık uzun vadede yaşam kalitesini olumsuz etkilediği gibi hayatı tehdit edici bir hal de alabilir. (2, 3)

Diyabetin Böbrekler Üzerindeki Etkisi

Diyabet, böbreklerin filtreleme işlevini yerine getiren glomerül adı verilen yapılara zarar verir. Diyabetli hastalarda görülen yüksek şeker, bu yapıların işlevini bozarak böbrek fonksiyon bozukluğu belirtilerini ortaya çıkarır. Bu kapsamda şeker seviyesinin yükselmesi, böbreklerin ana işlevini yerine getiren glomerüllere zarar verebilir. Böbrekler hasar gördüğünde vücutta kalması gereken proteinler idrara geçerken atılması gereken fazla sıvı ve zehirli atık maddeler vücutta kalır ve kana karışır. Ancak böbrek hasarları genellikle uzun bir süre boyunca belirti vermez. Bu hasarı erken tespit etmenin en iyi yolu idrarda albümin (mikroalbuminüri) testi yaptırmaktır. Çünkü böbrekler atık maddelerin sürekli artmasına yol açarak işlevini yitirmeye devam eder. Son aşamada böbrekler küçülür ve tamamen iflas eder. Bu durumda böbreklerin işlevini yerine getirebilmesi için hemodiyaliz, periton diyalizi veya böbrek nakli gibi tedavilere ihtiyaç duyulur. Diyabetin böbrekler üzerindeki etkisi ile ilgili sıkça dile getirilen bir diğer konu da ‘insülin böbreklere zarar verir mi?’ sorusudur. Bu kapsamda doğru uygulanan insülin tedavisinin böbreklere zarar vermediği bilinmelidir. Ancak kontrolsüz diyabetin böbrekler üzerinde kalıcı hasarlar bırakabileceği unutulmamalı. (4, 5)

Diyabetik Böbrek Hastalığı Belirtileri Nelerdir? 

Diyabetik böbrek hastalığı belirtileri erken dönemde fark edilmeyebilir. Ancak ilerleyen safhalarda aşağıdaki belirtiler ortaya çıkabilir:

• Sık idrara çıkma,
• Yorgunluk ve halsizlik,
• Bacaklarda ve ayaklarda şişlik,
• Yüksek tansiyon,
• İdrarda kötü koku ve renk değişikliği,
• Kaşıntı ve kuru cilt.

Diyabetik böbrek hastalığında erken teşhis için kan ve idrar testleri yoluyla böbrek fonksiyonunun düzenli olarak taranmasının hayati önem taşıdığı unutulmamalıdır. (6)

Diyabetik Böbrek Hastalığında Tedavi Yöntemleri Neler? 

Diyabetik böbrek hastalığı tedavisinde en temel yaklaşım, şeker düzeylerinin düzenli ve sürekli olarak kontrol edilmesidir. Hastalığın evresine bağlı olarak değişiklik gösteren diyabetik böbrek hastalığı tedavisinin seçenekleri şunlardır:

• Şeker seviyesinin kontrol altına alınması: Şeker seviyesinin dengede tutulması böbrek hasarının ilerlemesini yavaşlatır. 
• Düzenli tansiyon kontrolü: Yüksek tansiyon, böbrek hasarını hızlandırabileceği için düzenli ölçüm ve tansiyon ilaçlarının kullanımı ile bu durum kontrol altına alınabilir. 
• Diyet ve beslenme: Protein, tuz ve şeker alımını sınırlandırarak böbrek fonksiyonları desteklenebilir. 
• Diyaliz veya nakil: Diyabetik böbrek hastalığının son aşaması olan böbrek yetmezliği durumunda diyaliz veya böbrek nakli gündeme gelebilir. 

Diyabetik böbrek hastalığının ilerlemesini engellemek için düzenli doktor kontrolü ve sağlıklı yaşam alışkanlıkları benimsemek büyük önem taşıyor. Şeker seviyesinin düzenli olarak izlenmesi ve uygun tedavi yaklaşımlarının uygulanması, böbrek fonksiyonlarını korumaya yardımcı olur. (7)

Bu kapsamda FreeStyle Libre 2 sensör sistemi, parmak delmeye ihtiyaç bırakmadan glukoz değerlerini her dakika otomatik olarak ölçerek, şeker hastalarına diyabetle mücadelede büyük avantaj sağlıyor. Üst kolun arka tarafına uygulanan, vücudun interstisyel sıvısındaki glukoz yoğunluğunu sürekli olarak ölçen FreeStyle Libre 2 ile her dakika yenilenen glukoz değerleri, otomatik şekilde telefondan tek bir bakışla görüntülenebiliyor. Böylece şeker ölçümleri her an ve her yerde kolaylıkla gerçekleştirilebiliyor.