Kandaki şeker seviyesinin düşmesi, orana bağlı olarak, çok tehlikeli olabilir. Kandaki şeker oranı düştüğünce kişide bazı belirtiler gözlenir. Aniden soğuk terleme, baş ağrısı, halsizlik, dudaklarda ve dilde uyuşma, bulanık görme, solgun yüz gibi şeker düşmesi belirtileri, yol gösterici olabilir.[1] Bu belirtilerle birlikte kanda şeker ölçümü ile net bir fikre varılır. Peki, kanda şeker oranı neden düşer ve kan şekeri düştüğünde ne yapmak gerekir?
Kan Şekeri Düşerse Ne Yapmalı?
Öncelikle bir yere oturup dinlenmek gerekir. Bilinç açıksa bir parça şeker almak ya da şekerli su içmek önerilir. Bundan 15 dakika sonra da kanda şeker ölçümü yapılmalıdır. Hala düşükse biraz daha şekerli beslenme yapılabilir .[1]
Gece Kan Şekeri Düşerse Ne Yapmalı?
Gece kan şekeri düşmesi ya da uykuda hipoglisemi de sık görülen bir durumdur. Uykuda hipoglisemi şüphesi veya sabah hiperglisemi olan kişilerde gece sabaha karşı kan glukozu ölçülmesi tavsiye edilir. Bu nedenle diyabetli için gece yatarken kan şekerini dengelemek ve bu şekilde uyumak önemlidir.[2] Elbette gece boyunca da şeker seviyelerini ölçmek, çok değerli bir konfor sağlayabilir.
Kan Şekeri Neden Düşer?
Kan şekeri düşmesinin nedenleri genel olarak şöyle özetlenebilir: Alkol, kötü beslenme, aşırı egzersiz yapmak, soğuk ortamdan hızlı bir şekilde sıcak bir ortama geçmek, varsa insülin kullanımında hata yapmak. [1]
Kan Şekerinin Düştüğü Nasıl Anlaşılır?
Aşağıdaki hipoglisemi belirtileri gözleniyorsa kişiye bir parça şeker veya yarım bardak şekerli su vermek ve sağlık uzmanına danışmak gerekir.[1]
Hipoglisemi belirtileri:[1]
● Terleme
● Solgun yüz
● Gözlerde kararma
● Bulanık görme
● Ani açlık hissi
● Baş dönmesi
● Titreme
● Yoğun tatlı isteği
Hipogliseminin ileri dönem belirtileri
Kan şekeri 70 mg/dL değerinin altına düşünce bazı belirtiler gözlenir. Hipoglisemi belirtileri önemsenmezse beyindeki glikoz eksikliği, bilinç kaybına neden olabilir. Ayrıca beyine yeteri kadar glikoz gitmediğinde kan şekeri düşüklüğünün ileri dönem bulguları hissedilir.[1]
Hipogliseminin ileri dönem belirtileri:[1]
● Sarhoş gibi konuşma
● Denge bozukluğu
● Çift görme
Kan Şekeri Düşmesi Önlenebilir mi?
Hipoglisemiyi önlemek mümkün. Hipoglisemiden korunmak için bazı önlemler alabilirsiniz. Bunlar şöyle sıralanabilir[1]:
● Öğün saatlerine ve miktarlarına dikkat etmek
● Egzersiz öncesinde, sırasında ve sonrasında kan şekerini kontrol etmek
● Gerekirse ek karbonhidrat almak
● Uyurken insülin yapmamak
● Kesinlikle alkol almamak
● Gece yatmadan kan şekerinin belirli bir değerin üzerinde olmasına dikkat etmek
● Sürekli şeker ölçümü yapmak ve kandaki şeker oranını izlemek
Kanda Şeker Ölçümü ve Takibi
Diyabetlinin evde kendi kendine kandaki glikoz oranını ölçmesi ve kayıt altına alması önemlidir. Evde kan şekeri ölçümü ile sürekli izlem sağlanır. Ani kan şekeri yükselmesi ya da düşmesi gibi durumlar, erken fark edilebilir. Diyabet tedavisinin bir parçası olan beslenme – egzersiz ve bazen sağlık uzmanının önerdiği insülin kullanımının etkisi ölçülebilir. Diyabetin ilerlemesini önlemek mümkün olur.[2] Sürekli şeker izlemi ile diyabet tedavi maliyeti azaltılabilir. Yaşam kalitesi arttırılabilir. Kanda şeker ölçümü için farklı cihazlar kullanılabilir.
Geleneksel Kan Şekeri Ölçüm Teknikleri
Parmak ucunu delip kan örneği alarak evde şeker ölçümü yapmak, en yaygın yöntemdir. Burada glukometre ve bir ölçüm çubuğu gerekir.[3] Peki, şeker ölçümü yapan glukometre nasıl çalışır?
Farklı markalara ait farklı çalışma prensipleri olan çok sayıda glukometre seçeneği var. Ancak temel prensip olarak, kan örneğini üzerine koyacağınız bir ölçüm çubuğu, örneği almak için delme işlemini yapacağınız iğne ucu, örneği okutacağınız cihaz kullanımına dayanır. Parmak delinir, çıkan ilk damla kan silinir ve daha sonra çıkan kan örneği alınır, bu örnek okuyucuya okutulur. Yeterli kan alınamaz veya okuyucu bir sebeple okuma yapamazsa, işlem farklı bir parmakla tekrarlanır.[3]
Bu cihazların doğru şekilde kullanımı için temel bir eğitim almak gerekir. Ayrıca hem cihaz hem de ölçüm çubuğu, nemden ve ortamdaki diğer koşullardan çok kolay etkilenir. Bunlara ek olarak yanlış kullanım nedeniyle yanlış ölçüm yapma sıklığı çok fazladır. Zira, parmak delindiğinde çıkan ilk kanı silip arkasından geleni almak gerekir. Ayrıca parmakta krem, sabun ve başka bir artık olmaması çok önemlidir. Tüm bu detaylara çoğu zaman diyabetli hakim olamaz. Bir de tüm gün klavye kullanan ofis çalışanları düşünüldüğünde zamanla üşenilen, bilerek kaçınılan bir işleme dönüşür. Diyabetlinin kan şekeri ölçümü yapmaktan kaçınması, kendi durumunu izlemekten uzaklaşmasına ve diyabeti kontrol edememesine neden olabilir.[3] Peki, parmak delmeden şeker ölçümü yapılamaz mı?
Parmak Delmeden Şeker Ölçümü Yapmak
FreeStyle Libre sürekli şeker ölçüm cihazı ile parmak delmeden ve kan örneği almadan şeker ölçümü yapabilirsiniz. [4] Üst kola takılan bir sensör ve bir okuyucu sayesinde ölçüm yapan FreeStyle Libre, ölçüm yaptığında hissetmezsiniz: sensör deri altındaki interstisyel sıvıdan şeker sonucunu alır. 14 gün boyunca takılı kalır ve tüm şeker verilerinizi hafızasında saklayarak grafikler şeklinde paylaşır. Böylece takip etmek çok daha konforlu hale gelir, ek olarak bir not defteri tutmaya gerek kalmaz.
